«актуальные вопросы развития социального сектора экономики: отечественный и зарубежный опыт»

Keywords:
marketing, product, customer, market, marketing principles, 
information service, sales, service, analysis, control 
 
Marketing (inglizcha bozor, sotish) – xaridor ehtiyojlarini imkoni boricha 
tо‘laroq qondirish maqsadida bozor holatini о‘rganish va oldindan baholash yо‘li 
bilan tovarlar ishlab chiqarish va sotishni tashkil qilish tadbirlari tizimi. Demak bozor 
faoliyati asosini marketing tashkil etadi. 
Marketing tushunchasi deyarli bir asrlik tarixga ega. Marketing tushunchasi 
rivojlanishi tarixi AQSH iqtisodiyoti rivojlani tarixi bilan bog‘liq. 
Marketing – bozor hosilasi, shuning uchun xam u iqtisodiyotni о‘z-о‘zidan 
idora etuvchi bozor mexanizmi xukmron bо‘lgan joydagina shakllanish va о‘z 
vazifasini bajara olishi mumkin. 
Marketing 
sharoitlarida 
korxonalarda 
ishlab 
chiqarishni 
rivojlantirish 
mumkingina bо‘lib qolmay, balki nihoyatda zarurdir ham. Har bir korxonaning tijorat 
va ishlab chiqarish sohasidagi muvaffaqiyati tovarlarni ishlab chiqarish va sotishni 
hammadan kо‘ra maqsadga muvofiq ravishda va ilmiy asoslangan holda 
rejalashtirishga bog‘liq bо‘lib qoladi. Masalan, ishlab chiqarishni tezkorlik bilan aniq 
rejalashtirish va istiqbollarni ilmiy asosda oldindan belgilash “Katepiller” firmasiga 
AQSH qishloq xо‘jalik texnikasi bozorida о‘zining asosiy raqobatchilaridan ancha 
о‘zib ketishga imkon berdi. 
Marketing ishlab chiqarish va boshqa faoliyat turlaridan qat’iy nazar 
qо‘llanilaveradi. G‘arb mamlakatlari, AQSH va Yaponiya maktablari marketing 
faoliyatini rivojlantirish bilan bog‘liq dasturlar asosida tashkil qilingan. Hozir 
marketingga doir talaygina milliy va halqaro tashkilotlar ishlab turibdi, bular orasida 
AQSH Marketing Assotsiasiyasi va Marketingga kо‘maklashuvchi Ovrupa jamiyati 
bor. Sо‘ngi vaqtlarda bizda ishlab chiqarish va sotishni ilg‘or usullari va jahonning 
yetakchi firmalari shu xususda tо‘plagan tajribalari tanqidiy nuqtai nazardan tahlil 
qilinib, tekshirishga kirishildi. Bularga marketing tizimi ham kiradiki, buning 
samaradorligi AQSH, Yaponiya, Germaniya, Angliya va boshqa kо‘pgina firmalar 
tajribasi bilan isbot etilgan. 
Marketing prinsiplari va usullari biz uchun ancha yangi narsa bо‘lishi mumkin. 
Masalan, “Bozorni tadqiq qilish”, “Mollarni tur-xillarini rejalashtirish”, “Sotuvdan 
keyin xizmat kо‘rsatish” va h.k. shu nuqtai nazardan olib qaraganda, marketingga 

---