Актуальные научные исследования в современном мире iscience. In. Ua

 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI: 
1.
“O
ʻ
zbek adiblari” (S. Mirvaliyev, R. Shokirova. Toshkent, G
ʻ
afur G
ʻ
ulom nomidagi dabiyot 
va sanʼat nashriyoti, 2016) kitobidan. 
2.
https://tafakkur.net/abdulla-oripov.haqida 

---

«MODERN SCIENTIFIC CHALLENGES AND TRENDS» 
SCIENCECENTRUM.PL 
ISSUE 5(39) PART 1 
ISBN 978-83-949403-3-1 
 
12
Salayev Fazliddin Shamsiddin o`g`li 
O`zMU tarix fakulteti, etnografiya, etnologiya
va antropologiya yo`nalishi 1-kurs magistranti 
 (Toshkent, O’zbekiston) 
 
XX ASR BOSHLARIDA QASHQADARYO VOHASIDAGI ETNODEMOGRAFIK JARAYONLAR 
Annotatsiya.
 Ushbu maqolada etnodemografiya to'g'risida umumiy tushunchalar va 
XX asrning boshlarida Qashqadaryo vohasidagi etnik jarayonlar haqida so'z boradi. Bundan 
tashqari maqolada etnologiya va demografiya fanlarining o'zaro bog'liqligi, XX asr boshlarida 
Qashqadaryo vohasidagi ma'muriy birliklar va voha aholisi soni va etnik tarkibi hamda bu 
yerda istiqomat qilgan etnos va etnik birliklar, millat va elatlar, urug' va qabilalarning voha 
bo'ylab joylashishi haqida so'z yuritiladi. 
Kalit so
’
zlar:
O'rta Osiyo, Qashqadaryo vohasi, Buxoro amirligi, beklik, 
etnodemografiya, Shahrisabz bekligi, etnik tarkib, millat, urug', aholi ro'yxati. 
 
Tarixdan ma’lumki, dunyodagi har bir xalq o`z boshidan murakkab etnik jarayonlarni 
o`tkazgan. Biz yashayotgan mintaqa ham bu xildagi etnik jarayonlardan holi emas. Yurtimiz 
hududida xilma-xil etnoslarni birgalikda yashashi va ular orasidagi etnik munosabatlar yaqin 
davrlarda boshlanmagan, buni barchamiz yaxshi bilamiz. O`rta Osiyo xalqlarining etnogenezi 
va etnik tarixini o`rganish hamma davrlarda ham dolzarb muammo bo`lgan. Ammo, Rossiya 
istilosidan keyin muammoni turli manbalarni jalb etgan holda ilmiy jihatdan o`rganilish 
boshlangan. 
Etnodemografiyaga oid tadqiqotlar XX asrning boshlarida boshlangan. 
Etnodemografiyada aholi etnik tarkibi turli davrlarda qanday bo’lganligi aniqlanadi
Etnodemografiya – demografiya va etnologiya fanlarining o`zaro yaqin 
munasoabatidan kelib chiqqan bo`lib, ma’lum bir aholining tili, irqi, soni, tug`ilish va o`limi 
muammolarini tadqiq etish natijasida shakllangan sohadir. Etnodemograflar aholi etnik 
tarkibini o’zgarishiga sabab bo’lgan asosiy omillar: hudud aholisining tabiiy o’sishi, ma’lum 
millat, xalq, elat vakillarining ommaviy migratsiyalari va nihoyat etnik ongni, etnik o’zlik, 
mansublikni o’zgarishiga olib kelgan etnik jarayonlarni o’rganadi [1, b, 51]. 
XX asr boshlarida yurtimiz hududida etnodemografik jarayonlar o`ziga xos 
xususiyatlarga ega. Quyida bu davrdagi etnodemografik jarayonlarni Qashqadaryo vohasi 
misolida ko`ramiz. Qashqadaryo vohasi nafaqat O`zbekiston janubidagi, balki, O`rta Osiyoning 
o`ziga xos qadimiy tarixiy-etnografik mintaqasi sanaladi. Bu tarixiy-etnografik mintaqada voha 
aholisining shakllanishi jarayonlari xususiyati to`laqonli o`rganilmagan.
XX asrning boshlarida Qashqadaryo vohasi Buxoro amirligi tarkibida, 1920-yilda 
Buxoro amirligi tugatilgandan so`ng BXSR (Buxoro Xalq Sovet Respublikasi) tarkibida bo`lgan. 
Buxoro amirligi hududi XIX asr o`rtalari va XX asr boshlarida ma’muriy jihatdan unchalik 
barqaror bo`lmagan. Amirlikda 24 ta beklik, 7 ta alohida amloklik va 10 ta tuman mavjud bo`lgan. 
Bu davrda Qashqadaryo vohasida Qarshi, G`uzor, Kitob, Chiroqchi, Shahrisabz va Yakkabog` 
bekliklari mavjud bo`lgan. 

---