|
Diversifikatsiya xususiyatlari. Diversifikatsiya - moliyaviy aktivlarni bir necha turdagi aktivlarga joylashtirish, ularning narxi yoki qaytishi bir-biri bilan kuchsiz bog‘liq / yoki turli yoki zaif qaram manbalardan mablag‘ jalb qilish. Diversifikatsiya mohiyati bitta vaziyatda mumkin bo‘lgan maksimal yo‘qotishlarni kamaytirishdir, ammo bu nazorat qilinishi kerak bo‘lgan xavflar sonini oshiradi. Qo‘llanish doirasi:
bozor, kredit xatarlari. SHuni ta’kidlash kerakki, diversifikatsiya faqat tizimsiz xavfni (ya’ni, ma’lum bir vosita bilan bog‘liq bo‘lgan xavfni) kamaytirish uchun samarali bo‘ladi, ayni paytda ko‘rib chiqilayotgan barcha vositalar uchun xos bo‘lgan tizimli xatarlarni (masalan, iqtisodiyotning davriy pasayish xavfini) kamaytirish mumkin emas. portfel tarkibidagi o‘zgarishlar.
Minimallashtirish xususiyatlari.Minimallashtirish (cheklash) - portfelning sof qiymatidagi o‘zgarishlarni minimallashtirish uchun pul mablag‘lari, investitsiyalar va majburiyatlarni ehtiyotkorlik bilan muvozanatlash. Aktivlar va passivlarni boshqarish investitsiya portfeli yoki loyihasining asosiy parametrlarini dinamik ravishda sozlash orqali haddan tashqari xavfni oldini olishga qaratilgan. Nazariy jihatdan, bu holda zaxiralarni yaratish yoki kompensatsion pozitsiyani ochish uchun resurslarni yo‘naltirishning hojati yo‘q. Boshqacha qilib aytganda, ushbu usul qaratilgan.
Risklarni kamaytirishga asoslangan xedjirlash qilishdan farqli o‘laroq, faoliyatning o‘zi jarayonida xatarlarga ta’sir qilishni tartibga solish. SHubhasiz, aktivlar va passivlarni dinamik boshqarish qarorlar markazi va aktiv o‘rtasida tezkor va samarali aloqaning mavjudligini anglatadi. Qo‘llanish sohasi: bozor, kredit, operatsion xatarlar, likvidli- lik xavfi. Bozor xatarlarini cheklash mexanizmi odatda xo‘jalik yurituvchi sub’ekt uchun maqbul darajadan yuqori bo‘lgan turlar uchun qo‘llaniladi, ya’ni. kritik yoki katastrofik xavf zonasida amalga oshiriladigan moliyaviy operatsiyalar to‘g‘risida. Ushbu cheklov korxona faoliyatining turli jihatlarini amalga oshirish bo‘yicha siyosatni ishlab chiqish jarayonida tegishli ichki moliyaviy standartlarni o‘rnatish orqali amalga oshiriladi. CHeklovning mohiyati xo‘jalik yurituvchi sub’ektning xo‘jalik faoliyatini har tomonlama tahlil qilish asosida ongli ravishda qabul qilingan tavakkalchilikni ma’lum qiymatga cheklashdan iborat. Bundan tashqari, aktivlar va majburiyatlarning hajmi, shuningdek, individual kontragentlar, kompaniyaning operatsiyalari, shuningdek ushbu operatsiyalarni bajaradi- gan xodimlar cheklash ob’ektlari bo‘lishi mumkin.
Xatarlarni cheklashning eng qulay va qo‘llanadigan usuli bu kompaniyaning strategiyasini hisobga olgan holda moliyaviy natijalarga cheklovlar o‘rnatishdir. YA’ni, agar yo‘qotishlarning maksimal darajasi cheklanganligi to‘g‘risida qaror qabul qilingan bo‘lsa, masalan, 500 ming AQSH dollari bo‘lsa, unda integral hisoblashda barcha hajm cheklovlari ushbu parametrga mos kelishi kerak. Xalqaro amaliyotda keng tarqalgan cheklash-yo‘qotish, to‘xtash, foyda olish(stop-loss, stop-out, take profit i take out) kabi cheklovlarning o‘rnatilishi yuqoridagi cheklash ob’ektlarini belgilangan tartibda samarali boshqarish imkonini beradi. Yo‘qotish darajasi quyidagicha:
stop-loss chegarasi, birinchidan, ushbu vositaga narxlarni (rentabellikni) bir vaqtning o‘zida pasaytirilishidan kelib chiqadigan yo‘qotishlarning maksimal miqdorini belgilaydi; ikkinchidan, bir ish kuni uchun narxlar (rentabellik) pasayganda, keyingi operatsiyalar to‘g‘risida qaror qabul qilish kerak. Qoida tariqasida, ushbu cheklovni hisoblash VaR darajasini aniqlashga asoslangan va manevr qilish imkoniyatini olish uchun uning hisoblangan darajasidan biroz pastroq bo‘ladi;
aktiv yoki passivning ushbu turi yoki umuman portfel uchun maksimal yo‘qotish uchun to‘xtatish limiti belgilanadi. Limitga teng zararni olgandan so‘ng, barcha operatsiyalar to‘xtatiladi va keyingi harakatlar, masalan, ushbu aktivni sotish yoki uni qayta qurish to‘g‘risida qaror qabul qilinadi. Ushbu cheklov yuqori darajani cheklovchi sifatida ishlatiladi, chunki u bir qator vositalarga qo‘llaniladi va qarorlarni qabul qilish protseduralari va ularni amalga oshirishning maksimal samaradorligini ta’minlaydi. Ishonchsizlik chegarasini qiymat birliklarida yoki qabul qilingan VaR darajasidan biroz pastroq belgilash tavsiya etiladi;
foyda olish limiti ma’lum bir moliyaviy vosita uchun bir kunlik narxning (rentabellikning) maksimal o‘sishini aniqlash uchun qo‘llaniladi. Ushbu
cheklovni qo‘llash qulay bo‘lib, natijani tahlil qilish nuqtai nazaridan maksimal darajada bo‘lganda, bank o‘zini asbob-uskunaning qiymatini keskin pasayishidan himoya qilishi mumkin;
chiqish limiti aktiv yoki passivning umumiy turiga yoki umuman portfelga narxlarning maksimal kunlik o‘sishini (rentabellikni) aniqlash uchun ishlatiladi.
Ta’kidlash kerakki, xavflarni cheklash mexanizmi nafaqat VaR hisob- kitoblariga, balki har xil moliyaviy vositalar uchun rentabellik- tavakkalchilik profilining taqqoslangan darajasiga asoslanishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |
