lasak, so‘ng chiqarib dinimizga kirishini so‘rasak, ko‘nsa,
sizga kuyov qilsak, ko‘nmasa, osaverasiz», – deb maslahat
berishadi. Bu gap podshoga ma’qul kelib, Ravshan zindon-
ga tashlanadi. Zulxumor kanizlari bilan bir hovliga qama-
lib, besh yuz sarboz qorovul qo‘yiladi. Qiz Ravshan bilan
yashirincha maslahatlashib, uning ota-onasiga xat yozadi.
Zulxumoroyim o‘z qo‘li bilan bir xatni bitdi: «Hasan
mardning o‘g‘li, xon Dallining jon-u dili, oti bek Ravshan,
Shirvon mamlakatiga kelib bandi bo‘ldi. Qirq kun muhlat
qi lib, zindonga soldi. Shu qirq kunning o‘n to‘qqiz kuni
o‘tganda shu xat bo‘ldi, namozshomda bitildi. Tong otmay,
Chambilbelga to‘ramning eliga yetadi. …Ravshanning mu-
rabbiylari bo‘lsa, kelsa, ayirib olsa». Xatni mahkam qildi,
o‘rab berkitib, bir narsa zarar qilmasday, yomg‘ir bo‘lsa
148
o‘chmasday qildi. Shu xatni mayna qushning bo‘yniga
mahkam boylab, tushib qolmasday qilib, maynaga necha
bir so‘zlarni tayin qilib, mayna jonivor ham oqshom uch-
moqqa taraddud qilayotir.
Beklar minar bedov otning sarasin,
Yaxshi tulpor uzoq yo‘lga yarasin.
Qichay berdi jonvor mayna g‘ayratman,
Sahar vaqti oldi Chambil qorasin.
Uchmoqdan maynada armon qolmadi,
Biror yerda mayna damin olmadi.
Borib qo‘ndi bir hovlining ustiga
Har paridan chakillab ter tomadi.
Sahar vaqti xon Dalli yolg‘iz bolasi, ko‘zining oq-u
qorasi …Ravshan bolasini sog‘inib, dalaga chiqib bora
turib: «Boy Ravshan!» – dedi. Buni jonivor mayna eshitib,
shul ayol Ravshanbekning enasi ekanligini bilib, bir qaqir-
lab, qattiq sayradi. Buni xon Dalli eshitib, maynaga qarab,
bolasini so‘rab, bir so‘z deb tururi:
Sahar vaqti, mayna gulday jaynading,
Osoyishta tanda jonim qiynading,
Hayron qoldim dovushingdan, maynajon,
Ne sababdan, mayna, bunday sayrading?
Sen bunday sayraysan, jonim olasan,
Meni endi har xayolga solasan,
Ne sababdan, mayna, bunday sayrading?
Joningni achitib dovush qilasan.
…Bulbul oshna bo‘lar bog‘ning guliga,
Mayna yetdi talab qilgan eliga.
O‘tirgan joyidan uchib shu mayna
Kelib qo‘ndi xon Dallining qo‘liga.
Xon Dalli qarasa, qushning dodi bor,
Ko‘p uzoqdan qistagan holati bor.
149
Xon Dalli qo‘liga olib qarasa,
Maynaning bo‘ynida arza xati bor.
Xon Dallidan xatni olib o‘qib, voqeadan xabar top-
gan Hasanxon Go‘ro‘g‘lining G‘irko‘k otini minib, zud-
lik bilan Shirvonga jo‘nashga qaror qiladi. Xatdan ayon
bo‘lishicha, Qoraxon bergan qirq kunlik muhlatning
roppa-rosa yigirma kuni o‘tgan. Yigirma kundan keyin
Ravshan yo begona dinga kirishi, yo dorga osilishi kerak...
Ana endi Go‘ro‘g‘libek shoshib-surinib, yig‘lab-em-
ranib, Hasan mardga oq fotiha berib yubordi. Hasanbek:
«Hayt!» – deb, G‘irko‘kni o‘ynatib, suvliqni chaynatib,
dushmanlarning zardasini qaynatib, «Shirvon, qayda-
san?» – deb, yakka-tanho savab ketib borayotir, huv deb
ketib borayotir:
Sovutini bo‘ktarib
1
,
Qalqonini do‘ngtarib
2
,
Yo‘lga tushdi mard Hasan
Shirvon elin axtarib...
Ot boradi arillab,
Otgan o‘qday parillab,
Ot alqimi
3
– tong shamol,
Mis karnayday zarillab,
Suvsiz cho‘lda G‘irko‘k ot
Borayotir karillab.
Tonglar otib boradi,
Kunlar botib boradi,
Suvsiz cho‘lda mard Hasan
Yakka ketib boradi.
Dushmanlarning qonini
1
Bo‘ktarm
о
Do'stlaringiz bilan baham: |