|
Sun’iy intellekt tizimlari rivojlanishining bosqichlari
1-bosqich: 70 yillar vazifalarni yechishning umumiy usullarini qidirish va ulardan universal dasturlarni qurishda foydalanish bilan
ta’riflanadi.
2-bosqich: 80 yillar axborotlarni taqdim etishning umumiy usullarini qidirish, uni maxsus dasturlarni yaratishda foydalanish uchun qidirish bilan ta’riflanadi.
3-bosqich: 90 yillar maxsus dasturlash tayyorlash uchun ba’zi bir predmetli sohada yuqori sifatli maxsus bilimlarning katta hajmlaridan foydalanish bilan ta’riflanadi.
2. Zamonaviy intellektual tizimlar va ularning asosiy yo’nalishlari
Sun’iy intellekt tizimlarining paydo bo‘lishi. O‘tgan asrning 80-yillari boshlarida sun’iy intellekt ishlab chiqishda mustaqil yo‘nalish shakllangan bo‘lib, u “ekspert tizimlar” deb nomlandi. Ekspertning (yoki ekspertlar guruhining) o‘rnini egallashi hamda murakkab muammolarni qisqa vaqt ichida bartaraf etish bo‘yicha tavsiyalar berish mumkin bo‘lgan intellektual tizimlar,birinchi navbatda, harbiylarga kerak bo‘ldi, keyin tibbiyot xodimlariga, undan keyin esa bunday tizimlarni joriy qilish bilan inson faoliyatining hamma soha mutaxassislari shug‘ullana boshladi.
Mantiqiy xulosa chiqarish tizimlaridan (ekspert tizimlaridan) tashqari boshqa yo‘nalishlar ham rivojlantirildi (masalan, neyron tarmoqlar). Obrazlarni farqlay olish uchun tizimlar, jumladan, tabiiy tilni idrok qiladigan tizimlar paydo bo‘ldi. Ba’zi ishlanmalar foydalanishda shu darajada qulay bo‘ldiki, ularning tijorat analoglari ham paydo bo‘la boshladi.
Aloqalar yo‘nalishi hamda ularning o‘ziga xosligini belgilash muhim (vaziyatli, assotsiativ, funksional). Aloqalar odatga ko‘ra tushunchalar aniq bo‘lgandan keyin kiritiladi. Zamonaviy tizimlarda tushunchalar va aloqalarni ajratish murakkab bo‘lishini hisobga olib, ssenariylar – tushunchalar va aloqalarning birlashmasi – kiritiladi. Ssenariylar sahna va parchalarga (chunks) bo‘linadi. Aloqalarni norasmiy aniqlash usullari ularni aniqlashning uslubiyati bilan bog‘liq va har xil bo‘lishi mumkin. Rasmiylari – tizimning o‘zi bilan aniqlanadi.
5. O’zbekistonda intellektual tizimlarning rivojlanishi
Yurtimizda inson kapitalini rivojlantirish hamda 2030 yilga qadar innovatsion rivojlangan 50 ta mamlakat qatoridan o‘rin egallashini ta’minlash uchun Innovatsion rivojlanish vazirligi tomonidan 2021–2022 yillarda O‘zbekiston Respublikasida sun’iy intellektni rivojlantirish strategiyasi loyihasi ishlab chiqildi. Strategiya loyihasida sun’iy intellekt sohasida milliy ilmiy tadqiqot va rivojlantirish faoliyatini tizimli tarzda yo‘lga qo‘yish hamda ta’limni samarali isloh etish asosiy maqsad etib belgilandi.
Ushbu sohada 2021-2022 yillar uchun sun’iy intellektni rivojlantirishning fundamental asoslarini ishlab chiqish va maqsadli tizimlashtirish vazifalari belgilandi.
Sun’iy intellekt texnologiyalari yordamida mamlakat iqtisodiyotini rivojlantirish va sun’iy intellekt sohalarida kadrlarning ilmiy hamda intellektual salohiyatini oshirishda 2021-2022 yillar uchun O‘zbekistonda sun’iy intellektni rivojlantirishning 4 ta asosiy ustuvor yo‘nalishi belgilandi.
Ular me’yoriy-huquqiy va axloqiy munosabatlarda fundamental asoslarni tartibga solish, axborotlashgan jamiyatni bosqichmabosqich shakllantirish, kadrlar tayyorlashda ta’lim islohotlari va ilmiy tadqiqot faoliyatini rag‘batlantirish, raqamli mahsulotlarni ishlab chiqarishni qo‘llab-quvvatlash va smart industriyadir.
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 18 yanvardagi 48-son qarori bilan O‘zbekiston Respublikasida 2019-2021 yillarda “Aqlli shahar” texnologiyalarini joriy etish kontseptsiyasi tasdiqlandi.
Ushbu kontseptsiya bo‘yicha bugungi kunda Toshkent shahrida "Xavfsiz shahar", "Aqlli hisoblagichlar", "Aqlli transport", "Aqlli tibbiyot" yo‘nalishlari bo‘yicha dastlabki sinov loyihalarini rejalashtirish va amalga oshirish yo‘lga qo‘yilmoqda. Nurafshon shahrida zamonaviy shahar infratuzilmasini joriy etish bo‘yicha keng qamrovli ishlar bilan birga "Tashkent City" va "Delta City" loyihalari doirasida zamonaviy shaharsozlik infratuzilmasini joriy etish bo‘yicha kompleks ishlar amalga oshirilmoqda.
9. Lokal qidiruv algoritmlari va optimallashtirish masalalari
Evristik metodlar eng katta hisoblash murakkabligiga ega. Metaevristik usullar ko'proq maqbul hisoblanadi. Lokal qidiruv usuliga asoslangan klassik evristik usullardan metaevristik metodlarning ustunligi shundaki, ular sizga eng katta yechim maydonini tadqiq qilib optimal yechimga yaqin yechimni topish imkonini beradi, lokal qidirish usullari esa lokal yechimni topgandan keyin to'xtaydi.
Yaqinlashtiruvchi(approksimatsion) algoritmlarning tasnifi:
kafolatlangan faoliyat ko’rsatuvchi algoritmlari;
lokal optimallashtirish algoritmlari va evristik protseduralar;
lokal optimallashtirish algoritmlari va evristik protseduralardan foydalanuvchi birlashtirilgan algoritmlar;
taqribiy yechimlarga erishish uchun aniq usullarning elementlaridan foydalanuvchi algoritmlar;
"tarmoqlar va chegaralar" kabi birlashtirilgan algoritmlar, katta o'lchamdagi masalalarni hal qilish algoritmlari.
10.
11. BAYES TEOREMASI FORMULASI
Bayes teoremasi uchun formulani yozishning bir necha xil usullari mavjud. Eng keng tarqalgan shakli:
Do'stlaringiz bilan baham: |
