39-rasm G'ujanak bo'lib o'mbaloq oshishni bajarish an'anaviyroqdir. Oldinga g'ujanak bo'lib o'mbaloq oshish bunday harakatga misol
bo'ladi.
Bulardan tashqari o'mbaloq oshish va dumalashning akrobatik va yarim akrobatik harakat guruhlari elementlarini o'zida aks ettiruvchi turlari keng qo'llaniladi. 40-rasmda oyoqlar bilan siltanish harakatlarini o'z ichiga oluvchi burilish bilan bajariluvchi orqaga bukilib o'mbaloq oshishning murakkab-lashgan varianti tasvirlangan. To'ntarilishlar. Badiiy gimnastikada'qo'llaniladigan akro-batik mashqlarning buturi akrobatika va sport gimnastikasida qo'llaniladigan tegishli to'ntarilishBu nuqtai nazardan badiiy gimnastikadagito'ntarilishlar oldin-ga, orqaga va yonga to'ntarilishga o'xshashdir Biroq, badiiy gimnastika musobaqalari qoidalarida tananing vertikal holatida to'ntarilishni bajarish ta'qiqlangan. Bu bilan ushbu elementlarning texnik hususiyatlari tushuntiriladi.
Oldinga va orqaga to'ntarilishni qisqacha ko'rib chiqamiz. 41-rasmda o'tirgan holatdan orqaga ag'darilish ko'rsatilgan. Gimnastikachi qizga to'ntarilishni bajarishga imkon beruvchi asosiy harakatlar o'ng oyoqni siltab, chapi bilan itarilishda ta'minlanadi.
Keyinchalik harakat mashqning navbatdagi bosqiclilarida amalga oshadi Siltanuvchi oyoq harakatining ilgarilanishi vaqtida itaruvchi oyoq harakatining kechikishiga e'tibor beriladi (4-5 kadr). Keyin gimnastikachi qiz xuddi shunday ilgari-lovchi harakat bilan siltangan oyoqni polga qo'yib, mashqning keyingi bosqichlariga o'tadi. Oldinga ag'darilishni kinogrammani teskari yo'nalishda kuzatib tasawur qilish mumkin.
Ilgarilanma harakat va mushak apparatining yuqori tonusi gimnastikachi qizga o'tirish holatiga ohista o'tish imkonini beradi.
Badiiy gimnastikada to'ntarilishlarning boshqa qardosh sport turlarida kam uchraydigan antiqa turlari keng tarqalgan.
42-rasmda bir qo'l orqali bajariladigan «uchib o'tish» tasvir-langan.
Bu to'ntarilishning ichki jihati - gimnastikachi qiz tanasining aylanishi. U polga parallel joylashgan tananing bo'ylama o'qiga nisbatan bajariladi. Aylanish chap oyoqda siltanish va o'ngida itarilish hisobiga yuz beradi.
Bunday ag'darilishni boshqa tomonga bajarishda (kinogrammani teskari yo'nalishda ko'ring) gimnastikachi qiz shu tarzda bir oyoqda siltash, ikkinchisidan itarilishni qo'llaydi (8-6 kadr).
Bunda imnastikachi qiz siltagan oyog'iga mos (o'ng) qo'liga tayanadi (1-
43-rasmda (a,b) o'tirgan holatidan o'tirishga 360° li burilish bilan ag'darilish ko'rsatilgan.
Texnik nuqtai nazardan bu harakat qo'llarda tiklanishga yaqin, lekin unga yetishmagan holatga chiqishni ifoda etadi. U qo'ldan qo'lga o'tish hisobiga burilish bilan bajariladi.
Kinogrammalarni solishtirib {42-43 rasmlar) murakkab to'nta-rilishning boshlang'ich fazalari (43-rasm) uchib o'tishning boshlan-g'ich fazalariga (42- rastri) mosligini ko'rish mumkin.
Akrobatik burilishlar. Bu turdagi harakatlar o'ziga xosdir. Ushbu, yelkada, ko'krakda, kuraklarda va h.k. holatlarda bajariladigan burilishlarning ustuvor shartlari hususiyatiga qaramay, ularni bajarishning umumiy prinsipi har qanday siltanishli burilishlarni bajarish kabidir.Xususan, bu yerda shuningdek siltanishli bo'g'inning tezlangan harakatini, butun tananing sekinlashuv va ozmi-ko'pmi ifodalangan inertsion harakatini ajratish mumkin.
Bularning hisobiga burilishning asosiy qismi amalga oshadi. Bunga yelkada bajariladigan 720° ga burilish misol bo'la oladi (44- rasm).( Burilishni ta'minlovchi boshlang'ich faol harakatlar о ng oyoq bilan intensiv siltanish hisobiga bajariladi (1-2 kadr) 42-rasm
oyoqga qaralsin). Keyingi burilishda oyoqlarning nisbatan holati o'zgar-maydi. Burilishning asosiy qismi sof inertsiya harakteriga ega (4-7 kadr).
Gimnastikachi qiz uni yelka (orqasi)da sirg'anish hisobiga bajaradi. Agar orqa yumaloqlansa va qo'llar polga tegmasa burilish tezligi ortadi. Bu polga tegish yuzasini va shunga muvofiq ishqalanish kuchini ham kamaytiradi.
Gimnastikachi qiz uni yelka (orqasi)da sirg'anish hisobiga bajaradi. Agar orqa yumaloqlansa va qo'llar polga tegmasa burilish tezligi ortadi. Bu polga tegish yuzasini va shunga muvofiq ishqalanish kuchini ham kamaytiradi.
Bunday turdagi burilishlar ko'pincha boshqa yarim akrobatik harakatlar bilan to'ldiriladi (almashiniladi). 40-rasmda yuqorida ko'rsatilgan burilishdan boshlanadigan, lekin keyinchalik yelka orqali bukilib 270° ga buriladigan orqaga o'mbaloq oshish shaklida bajariladigan harakat ko'rsatilgan.
