Akbar zamonov

PREZIDENT ASARI HAQIDA YOZISH UCHUN NAMUNA


Prezident Islom Karimov asari (ma’ruzasi): “Asosiy maqsad – iqtisodiy yuksalishga erishishdir”.
Prezidentimiz Islom Karimovning “Asosiy maqsad – iqtisodiy yuksalishga erishishdir” nomli nutqi O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisida 1997-yil 29-iyulda so‘zlangan. Ma’ruzaning asosiy mazmuni inson manfaatlari va iqtisodiy islohotlarni chiqurlashtirish bo‘lib, unda inson manfaatlarini amalga oshirish uchun zarur sharoit yaratmasdan, bu manfaatlarni faol bunyodkor kuch sifatida e’tirof etmasdan turib yangilanish va taraqqiyot yo‘lidan to‘g‘ri va izchil harakat qilib bo‘lmasligiga e’tibor qaratadi. Shaxsning ijtimoiy, iqtisodiy manfaatlarini ta’minlash, oilalarning, har bir alohida kishining turmush sharoiti va farovonligini yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirishni nazarda tutadi. Ma’ruzaning bosh g‘oyasi – islohotlarning maqsadi va amalga oshirilishini yanada chuqurroq, tanqidiy nazar bilan tahlil etish, islohotlarda eng ma’qul yo‘llarni qidirish, xato qilmaslikka chaqiradi. Bu yo‘lda amalga oshirilayotgan ishlar haqida to‘xtalib, korxonalarni iqtisodiy sog‘lomlashtirish va sanatsiyalash dasturi ishlab chiqilganligi va aniq jadvallar tuzilayotganligini aytib, import tuzilmasiga 47%dan ortiq mablag‘ mashina va jihozlarni, 14,5% mablag‘ kimyo mahsulotlari plastmassasi va ulardan ishlangan mahsulotlarni xarid qilishgasarflanganligi aytib o‘tiladi. Nodavlat sektorida band kishilar ulushi 47%ni tashkil etishi, shuningdek, ishbilarmonlikdantushgan daromad ulush aholining barcha daromadlarining 36%ni, shaxsiy xo‘jalikdan tushgan daromad 15%, yakka tartibdagi mehnat faoliyatidan tushgan daromad 7%dan ortiqroqligini ta’kidlab o‘tadi. Nutqda barcha sarmoyalarning 61%dan ortig‘i ishlab chiqarish sohasini rivojlantirishga sarflanayotganligi aytiladi. Makroiqtisodiyotda barqarorlikni vujudga keltirish sohasida qo‘llanilgan chora-tadbirlar inflyatsiya darajasini 1996-yil dekabridagi 13%dan, 1997-yil may oyida 2,9%ga, iyun oyida esa hatto minus darajasida 3,1%ga qadar keskin kamaytirish imkonini berganligini aytib o‘tadi. Vazifa qilib dasturiy chora-tadbirlarni amalga oshirishda to‘sqinlik qilayotgan mavjud xato-kamchiliklarni bartaraf etish, mamlakatimizda inson huquq va erkinliklarini muhofaza qilishning huquqiy va intitutsional asoslarini shakllantirishni ko‘rsatadi. Ma’ruzada jamiyatning siyosiy sohasiga ham alohida e’tibor qaratiladi. Bu borada 1997-yil “Inson huquqlari bo‘yicha Oliy Majlis vakili to‘g‘risida” gi qonunning qabul qilinganligi, Inson huquqlari bo‘yicha milliy markaz tashkil etilganligini, Oliy Majlis qoshida amaldagi qonunlar monitoringi instituti faoliyat ko‘rsatayotganligini aytib o‘tadi. Shuningdek, “O‘zbekistonda Ombutsman instituti tajriba va muammolar” mavzuidagi davra suhbati xalqaro miqyosda qiziqish uyg‘otganligi,o‘quv dasturlariga inson huquqlari bo‘yicha maxsus kurslar kiritilganligi ta’kidlab o‘tiladi.
Jamiyatdagi ijtimoiy sohani rivojlantirishga byudjetning umumiy xarajatlarining qariy 45% sarflanganligini, onalik va bolalikni muhofaza qilish, kam ta’minlangan oilalarga 10,1 mlrd. so‘mdan ortiq nafaqa berilganligi, qishloq joylarda ijtimoiy sohani rivojlantirishga alohida e’tibor ko‘rsatilayotganligi ta’kidlab o‘tiladi. Tuyamo‘yin – Urganch, Damxo‘ja, Zarafshon – Jizzax kabi hududlararo suv tarmoqlari qurilishini tezlashtirish, iqtisodiyotda tub tarkibiy yangilanishlarni amalga oshirishni ta’kidlaydi. Ma’naviy sohada iyun oyida YUNESKOning Parijdagi qarorgohida qadimiy shaharlarimiz Buxoro va Xivaning 2500 yilligi o‘tkazilganligi, Toshkent xalqaro kinofestivali o‘tkazilganligi muhim voqea bo‘lganligi aytib o‘tiladi.
Ma’ruzaning jamiyatdagi iqtisodiy ahamiyati, mamlakatimiz iqtisodiy hayotini rivojlantirishning mustaqillik yillarida amalga oshirilgan ishlar sarhisobiga bag‘ishlanadi. Unda navbatdagi strategik maqsadlar belgilab berilgan. Islohotlardan maqsad inson, uning erki, ungafarovon turmush tarzini yaratish eng muhim omil ekanligi qayta-qayta uqtiriladi, bu borada amalga oshirilayotgan ishlarning samarasi ham shu nuqtai nazardan baholanadi. Iqtisodiy islohotlarning yangi bosqichida yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan kamchiliklarning oldini olishga e’tibor qaratilib, o‘tgan yillarda erishilgan yutuqlar, yo‘l qo‘yilgan kamchiliklarning oldini olgan holda 1997-yil uchun iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy jihatdan mamlakatni rivojlantirish chora-tadbirlari dasturi ishlab chiqildi va bu borada mazkur ma’ruza Vazirlar Mahkamasi va hokimiyatning boshqa yuqori, quyi tashkilotlari, sud, ijro hokimiyati hamda ommaviy axborot vositalari uchun dasturul amal bo‘lib xizmat qildi. Ma’ruzada e’tibor qaratilgan jihatlar – ommaviy axborot vositalari, Oliy o‘quv yurtlari va o‘rta maxsus ta’limda, Oliy Majlis vakillari, hokimiyat organlari tomonidan chuqur o‘rganildi. Davlat taraqqiyotida ichki va tashqi siyosat, iqtisodiy islohotlarning tadrijiy taraqqiyotida muhim manba bo‘lib xizmat qiladi.
Ma’ruzaning hayotiyligini jamiyatimizni tubdan qayta qurish va yangilashda inson omiliga ulkan ahamiyat berilib, 1997-yil “Inson manfaatlari yili” deb e’lon qilinganligida ko‘rish mumkin. Shunday tarixiy sharoitda mustaqil vatanimiz o‘z oldiga qo‘ygan maqsadga erishish yo‘lida zarur huquqiy va moddiy asoslarni barpo etish uchunma’ruzada e’tibor qaratilishi lozim deyilgan jihatlar asosida chora-tadbirlar rejasi ishlab chiqildi. Iqtisodiy jarayonlarning taraqqiyoti bugungi kunda “Taraqqiyotning o‘zbek modeli” deb jahon hamjamiyati tomonidan tan olinayotgan O‘zbekistonning bugungi iqtisodiy yutuqlariga mazkur asar muhim ahamiyat kasb etganligi kun sayin o‘z isbotini topmoqda.

9-11 sinf (Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarining 2-3 kurslari) olimpiadaning birinchi (maktab yoki o‘rta maxsus bilim yurti), ikkinchi (tuman) bosqichida jahon va O‘zbekiston tarixidan tuzilgan 40 ta (28 ta javobi tanlanadigan, 12 ta javobi yoziladigan) test topshiriqlarini bajaradilar. Har bir to‘g‘ri javob uchun 1,25 balldan qo‘yiladi (maksimal 50 ball). Test topshiriqlarini bajarish uchun 80 daqiqa vaqt beriladi.
Javobi yoziladigan testning javobi tanlanadigan testga qaraganda darajasi bir oz pastroq bo‘lsa-da, bu testlarning javobi aniq bir tarixiy sana, shaxs nomi, joy nomi yoki tarixiy atamani ifodalashi lozim.