Akbar zamonov tarix fanidan olimpiadaga

Telegram kanal
:@tarixolimpiada
Ulug‘bek madrasasi ham ta’mirlandi, bundan tashqari Samarqand shahrining 2750 
yilligi munosabati bilan ko‘pgina ishlar amalga oshirildi. Yana shuni ham aytib 
o‘tish kerakki, madrasa YUNESKO tashkilotining Butun Jahon yodgorliklari 
ro‘yxatiga kiritildi. Hozirda Registon maydoni yurtimiz va chet el sayyohlarining 
doimiy ziyoratgohiga aylangan.
Ulug‘bek rasadxonasi 
Rasadxona Mirzo Ulug‘bek tashabbusi va 
homiyligida bunyod etilgan. 
Mirzo Ulug‘bek Amir Temurning kenja 
o‘g‘li Shohruhning to‘ng‘ich o‘g‘li bo‘lib, 1394-
yil 22-martda Eronning Sultoniya shahrida 
tug‘ilgan. U 1409-yil otasi Shohruhning 
yordamida Movarounnahr taxtini egallaydi va u 
yerda 40 yil, 1449-yilgacha hukmronlik qilgan. 
U buyuk olim bo‘lib, astronomiyaga oid “Ziji 
jadidi Ko‘ragoniy” asarini, tarixga oid “To‘rt ulus tarixi” asari va musiqaga oid 5 
ta risola yozgan.
Rasadxona rivojlangan o‘rta asrlarning so‘nggi davrida, XV asr 
me’morchiligining nodir namunalaridan biri bo‘lib, Mirzo Ulug‘bek farmoyishi 
bilan 1424-1429-yillarda bunyod etilgan. 
Uning geografik joyini G‘iyosiddin Jamshid tanlagan bo‘lib, Samarqanddagi 
Ko‘hak (Cho‘ponota) tepaligida, Obirahmat anhori bo‘yida bunyod etilgan. 
Me’moriy obida bunyod etilgan davrda Temuriylar hukmronlik qilar edi. Bu 
davrda mamlakatda madaniyat, savdo-sotiq, ilm-fan rivojlandi. 
Movarounnahrda nisbatan osoyishtalik o‘rnatilgan bo‘lsa-da, Ulug‘bek 
1425-yilining erta bahorida otasining roziligi bilan Mo‘g‘uliston ustiga yurish 
qiladi. Issiqko‘l yaqinida sodir bo‘lgan jangda Ulug‘bek mo‘g‘ullar ustidan g‘alaba 
qozonadi va mamlakatning sharqiy chegaralarini mustahkamlab oladi. Ulug‘bek 
hukmronligi davrida mamlakatda ilm-fan, madaniyat, savdo-sotiq rivojlandi. 
Savdoni rivojlantirish maqsadida u 1428-yili mamlakatda fulusiy pullarni zarb 
qildirdi. Xalq orasida ular “fulusi adliya”, ya’ni “adolatli chaqa” nomi bilan 
shuhrat topgan. Ulug‘bek tashqi savdodan davlat xazinasiga tushadigan daromadni 
ko‘paytirish maqsadida tamg‘a solig‘ini birmuncha oshirdi, bu esa mamlakat 
iqtisodini rivoj topishiga xizmat qilgan. 
Ulug‘bek rasadxonasi qurilishida xom va pishgan g‘isht, loy, taxta va shu 
kabi ashyolardan foydalanilgan.
Rasadxona ulkan silindr shaklida bunyod etilgan; ayrim qo‘lyozmalarga 
ko‘ra, balandligi 31 m dan iborat 3 qavatli qilib qurilgan. Ulug‘bek 
rasadxonasining arxeologik qoldiqlari 1908-yil V.L.Vyatkin rahbarligida olib 
borilgan qazilma ishlari asosida topildi. Xususan, bu yerda diametri 48 m 
keladigan, qalinligi bir g‘isht bo‘lgan aylanma devor borligi va uning markazida 
qo‘shaloq yoydan iborat bosh qurilmaning qoldig‘i mavjud bo‘lganligi aniqlangan. 

---