Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

Ongsiz  tanlash.  Arxeologiya  m a ’lum otlarining  ko'rsatishicha,] 
odam   paydo  bo 'lm asdan   ilgari  yer  yuzida  m adaniy  o'sim liklar,] 
xonaki  hayvonlar  bo'Im agan.  Ibtidoiy  odam lar  yowoyi  hayvon-- 
larni  ovlash,  tabiatda  yo w oy i  holda  o'suvchi  o'sim liklarning I 
urug'larini,  m evalarini  va  boshqa  qism larini  iste’mol  qilish  bilan 
hayot  kechirganlar.  B undan  9— 10  m ing  yil  oldin  y ow o y i  hayvon] 
bolalarini  qo'lga  o 'rgatish,  y ow oyi  o 'sim lik lar  orasidan  oziqabop 
xillarini  o 'z   kulbalari  atrofiga  ekish  rasm -rusm   tusini  olgan  va  buj 
tajriba  avloddan  avlodga  berila  borgan.
Insonlar  h ar  gal  q o 'l  ostidagi  hayvonlar,  o'sim liklar  orasidan 
k o 'p   m ahsulot  beradigan  xillarini  saralab,  boshqalarini  o 'z   ehti­
yojlari  uchun  ishlatganlar.  Bunday  saralash  k o 'p   ming  yillar 
m obaynida  davom   ettirilgan.  O qibatda  o dam   xohishidan  tashqari 
yow oyi  o'sim lik,  hayvonlardan  foydali  belgi  xossalari  bilan  bir­
m un ch a  farq  qilgan  m ahalliy  hayvon  zotlari,  o'sim lik  navlari 
paydo  bo'lgan.  Insonlarning  bunday  faoliyatida  yangi  nav,  zot
56

---

c h iq a rish   aso siy   m a q s a d   q ih b   o h n m a g a n lig in i  e ’tib o rg a   o lib , 
D'lrv'in  b u n d a y   ib tid o iy   ta n la s h n i  o n g s iz   ta n la s h   d e b   n o m la d i. 
S u n ’iy  ta n la s h n in g   o n g siz   sh ak li  h o z irg i  v a q td a   h a m   riv o jla n ish i 
n o lo q   b o 'lg a n   q a b ila la r d a ,  d e h q o n   x o ‘ja lik ia r d a   q o ‘lla n ib   k e lin - 
m o q d a.  M a sa la n   C h .  D a rv in   «B igl»  k e m a s id a g i  safari  c h o g 'id a  
Ja n u b iy   A m e rik a n in g   O lo v li  Y e rid a   y a s h o v c h i  q a b ila la r  o c h a r c h i-  
lik  p a y td a   v id ra   o v la s h d a   u n c h a lik   k o ‘m a k   b e r m a y d ig a n   it  h a m d a  
m u sh u k la rn i  y eb ,  k o 'm a k   b e ru v c h i  itla rn i  sa q la b   q o lg a n la rin i 
k o 'rg a n .  M a rk a z iy   O s iy o d a   o n g siz   ta n la s h   tu fa y li  b u g 'd o y n in g  
d o n i  to 'k ilm a y d ig a n ,  p o liz   e k in la r in in g ,m e v a li  d a r a x tla rn in g   d a s t ­
labki  m a h a lliy   n a v la ri  c h iq a rilg a n .  O n g siz   ta n la s h   y o ‘li  b ila n   n av , 
zot  c h iq a rish   ish lari  u z o q   m u d d a tn i  ta la b   e tg a n .