Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

66-rasm.
  Biogeotsenoz  sxemasi.
bakteriyalar  kiradi  U lar  tayyor  organik  m oddalar  bilan  oziqlana- 
di  va  o ‘z  hayot  faoliyati jarayonida  oddiy  birikm alarga  parchalay- 
di.  Bu  m oddalar  o ‘z  navbatida  tabiatga  qaytariladi  va  autotroflar 
tomonidan  yana  m oddalar  davriy  aylanishiga  jalb  qilinadi.
Biotsenoz  quyidagi  asosiy  tarkibiy  qism lardan  tashkil  topadi:
1) 
produtsentlar
  (hosil  qiluvchilar); 
2)  konsumentlar
  (iste’m ol  q i­
luvchilar); 
3)  redutsentlar
  yoki 
destruktorlar
  (parchalovchilar).
P ro dutsentlar  a u to tro f  organizm lar  b o iib ,  quruqlikdagi  va 
suvdagi  yashil  o ‘sim liklar  hisoblanadi.  Sintezlangan  organik  m od- 
daning  bir  qismi  konsum entlar  — 
gelerotroflar,
  o ‘tx o ‘r  hayvonlar 
tomonidan  iste’m ol  qilinadi.  U lar  esa  o ‘z  navbatida  g o ‘shtxo‘r 
hayvonlar  va  odam lar  uchu n  oziq  hisoblanadi.
R ed u tsen tlar  h am   geterotro flar  hisoblanadi.  U lar  asosan 
rnikroorganizmlardan  tashkil  topib,  hayvon  va  o ‘sim liklarning 
o‘lik  tanasini  parchalab,  organik  m oddalarni  oddiy  anorganik 
moddalarga  parch alay d i.  O rganik  m o d d a larn in g   k o ‘p  qism i 
darhol  p a rch a la n m a y ,  yog‘o ch ,  tu p ro q n in g   organik  qism i, 
suvdagi  c h o ‘km alar  sifatida  saqlanadi.  Bu  organik  m oddalar