Akademik litsey, kasb-hunar kollejlari uchun darslik

IV.  5 3 -,  55-rasm larga  izoh  bering.
V.  0 ‘ylab  k o‘ring  va  mulohaza  yuriting:
Panspermiya  va  kreatsionizm  nazariyalarining;
a)  o'xshashligi;
b)  farqi.
126

---

л д . В
  HAYOT  TUSHUNCHASI.  HAYOTNING  KELIB
'  CHIQISHI  HAQIDAGI  ASOSIY  NAZARIYALAR
H ayotn ing  t a ’rifi. 
Hayotning  mohiyati,  uning  xilma-xilligi, 
kelib  chiqishi  va  rivojlanishini  o'rganish  biologiya  fanining  eng 
niurakkab  muammolaridan  biridir.  Hayotni  to ‘g‘ri  ta ’riflash  tirik 
organizmlar  uchun  umumiy  bo‘lgan  va  ularni  o ‘lik  tabiatdan 
ajratib  turuvchi  xususiyatlarni  bilish  zarur.
Hozirgi  zamon  biologiyasining  qo‘lga  kiritgan  yutuqlariga 
asoslanib,  hayotning  eng  muhim  fundamental  xususiyatlari  deb 
quyidagilarni  e ’tirof etish  mumkin:
1.  0 ‘z-o ‘zini  yangilash  (m oddalar va  energiya  almashinuviga
bog'liq).
2.  0 ‘z-o ‘zini  hosil  qilish  (bir-birining  o'rnini  egallovchi 
biologik  sistemalarning  almashinishi,  axborot  oqimiga  bog‘liq).
3.  0 ‘z-o ‘zini  idora  qilish  (moddalar,  energiya  va  axborot 
oqimiga  bog'liq).
Hayotning  hozirgi  zam on  ta ’riflarini  yaratishda  fizika, 
matematika,  kimyo,  kibernetika  kabi  fanlarning yutuqlaridan  ham 
foydalanilmoqda.
Akademik  V.  V.  Volkenshteyn  tom onidan  yaratilgan  quyida­
gi  ta ’rifda  hayotning  xususiyatlari  to'laroq  yoritilgan:  «Yerda 
mavjud  bo'lgan  tirik  organizmlar  biopolimerlardan,  ya'ni  oqsillar 
va  nuklein  kislotalardan  tuzilgan.  Ular o ‘z -o ‘zini  idora  qila  oladi­
gan  va  yarata  oladigan  ochiq  sistemalardir».