Ajniyoz nomidagi ndpi tarix fakulteti "Milliy g’oya, ma’naviyat asoslari va huquq ta’limi" kafedrasi 4-b bosqich

«FSMU» texnologiyasi Trening  haqida tushuncha. 

Ushbu    texnologiya    munozarali    masalalarni    hal    etishda,    bahs-    munozaralar 

o‘tkazishda    yoki    o‘quv    -    seminari    yakunida    (tinglovchilarning    o‘quv    -  

seminari  haqidagi  fikrlarini  bilish  maqsadida)  yoki  o‘quv  rejasi  asosida  biron 

bo‘lim  o‘rganib  bo‘lingach  qo‘llanilishi  mumkin,  chunki  bu  texnologiya 

tinglovchilarni o‘z fikrini himoya qilishga, erkin fikrlash va o‘z fikrini boshqalarga 

o‘tkazishga,  ochiq  holda  bahslashishga,    shu    bilan    bir    qatorda      o‘quvchi    -  

talabalarni,    o‘quv    jarayonida  egallagan  bilimlarini  tahlil  etishga,  qay  darajada 

egallaganliklarini  baholashga  hamda  tinglovchilarni  bahslashish  madaniyatiga 

o‘rgatadi. 

MAQSAD. 

Ushbu texnologiya tinglovchilarga tarqatilgan oddiy qog‘ozga o‘z fikrlarini aniq va 

qisqa  holatda  ifoda  etib,  tasdiqlovchi  dalillar  yoki  inkor  etuvchi  fikrlarni  bayon 

etishga yordam beradi. 

O‘TKAZISH TEXNOLOGIYASI. 

Ushbutexnologiya bir necha bosqichda o‘tkaziladi:  

1 - bosqich. 

-  trener  tinglovchilar  bilan  birga  bahs  mavzusini  yoki  muhokama  etilishi  kerak 

bo‘lgan muammoni yoki o‘rganilgan bo‘limni belgilab oladi; 

- trener o‘quv mashg‘ulotida avval har bir tinglovchi yakka tartibda ishlashi, keyin 

esa  kichik  guruxlarda  ish  olib  borilishi  va  nihoyatda  dars  oxirida  jamoa  bo‘lib 

ishlanishi haqida tinglovchilarga ma’lumot beradi; 

- mashg‘ulot davomida har bir tinglovchi o‘z fikrini erkin holda to‘liq bayon etishi 

mumkin ekanligini eslatib o‘tiladi. 

 

35 

 

2 - bosqich. 

Har  bir  tinglovchiga  FSMU  texnologiyasini  4  bosqichli  yozilgan  qog‘ozlar 

tarqatilad 

      F - fikringizni bayon eting. 

S - fikringizni bayoniga sabab ko‘rsatining. 

M - ko‘rsatgan sababingizni isbotlab misol (dalil) keltiring. 

U - fikringizni umumlashtiring. 

-Har    bir    tinglovchi    yakka    tartibda    tarqatilgan    qog‘ozdagi    FSMU    ning             

4 bosqichini o‘z fikrlarini yozma bayon etgan holda to‘latiladi. 

3 - bosqich.  

-  Har  bir  tinglovchi  o‘z  qog‘ozlarini  to‘latib  bo‘lgach,  trener  ularni  kichik 

guruhlarga  bo‘linishlarini  iltimos  qiladi  yoki  o‘zi  turli  guruhlarga  bo‘lish 

usullaridanfoydalangan holda tinglovchilarni kichik guruhlarga bo‘lib yuboradi.; 

- trener har bir guruhga FSMU texnologiyasining 4 bosqichi yozilgan katta 

formatdagi qog‘ozlarni tarqatadi; 

-  trener  kichik  guruhlarga  har  biri  yozgan  qog‘ozlardagi  fikr  va  dalillarni  katta 

formatda umumlashtirilgan holda 4 bosqich bo‘yicha yozishlarini taklif etadi. 

4 - bosqich. 

- kichik guruhlarda avval har bir tinglovchi o‘zi yozgan har bir bosqichdagi fikrlari 

bilan  guruh  a’zolarini  tanishtirib  o‘tadi.    Guruh  a’zolarining  barcha  fikrlari 

o‘rganilgach, kichik guruh a’zolari ularni umumlashtirishga kirishadi; 

- guruh a’zolari FSMU 4 bosqichining har biri bo‘yicha umumlashtirib, uni himoya 

qilishga tayyorgarlik ko‘radilar; 

36 

 

-    fikrlarni    umumlashtirish    vaqtida    har    bir    tinglovchi    o‘z    fikrlarini    himoya 

etishi, isbotlashi mumkin. 

5 - bosqich. 

- kichik guruhlar umumlashtirilgan fikrlarini himoya qiladilar: guruh vakili har bir 

bosqichni 

alohida 

o‘qiydi 

iloji 

boricha 

izoh 

bermagan 

holda.                               

Ba’zi  bo‘limlarni  isbotlashi,  ya’ni  guruhning  aynan  nima  uchun  shu  fikrga 

kelganini aytib o‘tishi mumkin.  

6 -  bosqich. 

      -trener  mashg‘ulotga  yakun  yasaydi,  bildirilgan  fikrlarga  o‘z  munosabatini 

bildiradi; 

- quyidagi savollar bilan tinglovchilarga murojat qiladi: 

- ushbu trening yordamida nimalarni bilib oldingiz va nimalarga o‘rgandingiz? 

Ushbu texnologiyani o‘quv jarayonida qo‘llanilishi qanday samara berdi?  

 -  ushbu  texnologiyaning  qo‘llanilishi  o‘quvchi-talabalarda  qanday  xislatlarni 

tarbiyalaydi, nimalarni shakllantiradi. Ularning qanday fazilatlarini rivojlantiradi? 

- ushbu texnologiyaning o‘quv jarayoning qaysi bosqichida qo‘llanilgani ma’qul va 

nima uchun? 

 -  ushbu  texnologiyani  dars  jarayonida  qo‘llanilishi  o‘quvchi-talabalarga  nima 

beradi va nimaga o‘rgatadi? 

 -  ushbu  texnologiyani  yana  qanday  tartibda  yoki  qanday  shaklda  o‘tkazish 

mumkin?  

Ushbu treningda trenerning asosiy vazifasi nimadan iborat. 

37 

 

 IZOH:    Yuqorida  keltirilgan  savollar  har  bir  treningning  mazmuni,  maqsadidan 

kelib    chiqib    trener    tomonidan    tinglovchilarga    yoki    o‘quvchi-talabalarga  

berilishi mumkin.  

 

 

Bugungi  kunda  bunday  metodlar  Milliy  g’oya  targ’ibotida  ham  qo’llanilib 

kelmoqda.  Targ`ibot  olib  borishda  sanab  o`tilgan  tamoyillarning  muayyan 

auditoriya  xususiyatlariga  mosligini  ta'minlash  targ`ibot  samaradorligini 

ta'minlaydigan eng muhim omildir.  

 

Milliy  g’oya  targ’ibotida  quyida  sanab  o’tilgan  metodlardan  foydalanish 

bilan  cheklanib  qolmasdan,  o’zimizni  tafakkurimizdan  foydalanib  bu  metodlarga 

yangicha o’zgarishlar, qo’shimchalar kiritishimiz lozim. 

 

Bizning  bu  xarakatlarimiz  shunday  natija  ko’rsatsinki,  bizning  xalqimizga 

hech bir yovuz g’oyalar, mafkuralar tahdid qila olmasin. Yurtimizda har xil millat 

vakillarining jipislikda, tinch-totu yashayotganiga havas ila qarasinlar. 

Prezidentimiz  ta’kidlaganidek,  “Milliy  g’oya  targ’iboti  birinchi  navbatda 

yosh  avlodimizni  vatanparvarlik,  el  –  yurtga  sadoqat  ruhida  tarbiyalsh,  ularning 

qalbiga  insonparvarlik  va  odamiylik  fazilatlarini  payvand  qilishdek  olijanob 

ishlarimizda  madadkor  bo’lishi  zarur”

2

.  Yuqoridagi  fikrdan  ko’rinib  turibdiki, 

Vatanparvarlik milliy g’oyamizning eng muhim tamoyillaridan biridir. 

Yoshlarimizda  Vatanparvarlik  hissini  uyg’otishda    eng  ta’sirli  tadbirlardan 

biri  esa  bu,  yurtimiz  bo’ylab  milliy  qadamjolarni,  urf  odatlarimiz  dasturlarimizni 

targ’ib  qilib,  o’rganib  va  bu  o’rganganlarimizni  o’quvchi  yoshlarga  yangi  uslubi 

metodlar orqali etkazishdir. 

 

                                           

2

  Karimov  I.A.  Jamiyatimiz  mafkurasi  xalqni  –  xalq,  millatni  –  millat  qilishga  xizmat  etsin.  (Prezident  Islom 

Karimovning “Tafakkur” jurnali bosh muharririning savollariga bergan javoblari). -T.: O’zbekiston, 1998 yil. 

 

38 

 

 

 

 

 

Xulosa: 

Xulosa qilib shuni aytishimiz kerakki Milliy g’oya targ’iboti yo’lida shuncha 

qilayotgan  harakatlarimizdan birgina  maqsad,  ya’ni  Prezidentimiz  Islom  Karimov  

ta’kidlaganidek  “Har  qaysi  inson  Alloh  taolo  ato  etgan  noyob  qobiliyat  va 

iste’dodini  avvalo  o’zi  uchun,  oilasining,  millati  va  xalqining,  davlatining 

farovonligi,  baxt  –  saodati,  manfaati  uchun  to’liq  bahshida  etsa,  bunday  jamiyat 

shu  qadar  kuchli  taraqqitotga  erishadiki,  uning  sur’at  va  samarasini  hatto 

tasavvur qilish ham oson emas. Oldimizda to’rgan buyuk maqsadlarga erishishda 

jamiyatimizning  har  bir  a’zosi  qo’shadigan  hissa  shu  hisobdan  beqiyos  bo’lishi 

muqarrar”

3

,  

Yurtboshimiz bu gapi bilan nima demoqchi; ya’ni bizning bu xarakatlarimiz 

yurtimiz  kelajagi  uchundir.  Shu  kelajagimiz  uchun  har  birimiz  o’z 

iste’dodlarimizni ko’rsatsak biz  orzu qilgan davlat va  jamiyatni qura olamiz  deya 

bemalol aytishimiz mumkun. 

Bu  ishlar  uchun  yurtimizda  asosan  ikki  yo`nalishda:  Kadrlar  tayyorlash 

milliy  dasturi  doirasida  va  milliy  istiqlol  g`oyasini  singdirish  vositasida  amalga 

oshirilmoqda. 

Xulosa  qiladigan  bo’lsak,  bugungi  kunda  O’zbekistonda  milliy  g’oyalarni 

omma  ongiga  singdirishning  samarali  yo’llaridan  biri  “milliy  istiqlol  g’oyasi” 

fanini  o’qitish  ekanligi  hammaga  ma’lum  bo’ldi.  Ammo,  ushbu  fan  o’quv 

muassasida  ro’y  berishi  tabiiy  ya’ni  fan  o’quvchi-talabalarga  40  soat  davomida 

o’rgatib  boriladi.  Ammo  buning  boshqa  o’ylantiradigan  nozik  tomonlari  mavjud. 

Ular: 

 

                                           

3

  Karimov  I.A.  Jamiyatimiz  mafkurasi  xalqni  –  xalq,  millatni  –  millat  qilishga  xizmat  etsin.  (Prezident  Islom 

Karimovning “Tafakkur” jurnali bosh muharririning savollariga bergan javoblari). -T.: O’zbekiston, 1998 yil. 

 

39 

 

Birinchidan,  yoshlarimizning  talaba-o’quvchi  bo’lmagan  boshqa  qatlami 

nazardan chetda qolmoqda. Harakatning ahamiyatli jihati Boshlang’ich tashkilotlar 

nafaqat  o’quv  muassasasida  balki,  ishlab  chiqarish  korxonalarida  va  harbiy 

qismlarda  ham  faoliyat  ko’rsatmoqda  hamda  o’z  faoliyati  davomida  o’quvchi-

talaba bo’lmagan boshqa qatlamga mlliy g’oyani singdirmoqda; 

 

Ikkinchidan,  fanni  o’qitishda  o’quv  muassasasida  odatdagi  40  soat  dars 

milliy  g’oyaning  tub  mohiyatini  to’liq  tushuntirib  yetish  uchun  o’quvchi  yoshga 

kamlik  qiladi.Shu  sababli,  umumiy  o’rta,  o’rta  maxsus  kasb-hunar  hamda  ooliy 

ta’lim muassasalarida ham Vatan tarixini o’rganish, yoshlar ongiga milliy g’oyani 

singdirishning asosiy vositalaridan biridir. 

 

Uchinchidan,  milliy  g’oyani  singdiradigan  fanlar  yoshlarimizni  odatda 

faqatgina  nazariy  bilimlarini  oshirmoqda,  berilayotgan  bilim  yoshlarni  ongiga 

singdirilmoqda,  ammo  milliy  g’oyani  harakat  faoliyati  yordamida  hayotga  joriy 

etish  uchun  uning  bosh  tamoyillarini  yoshlarning  nafaqat  ongiga  singdirish  balki, 

uni yoshlar qalbiga singdirish kerak;  

 

To’rtinchidan,o’qituvchi  bergan  bilimlarini,  o’quvchilarning  faqatgina 

so’zida  emas,  balki,  amalda  ko’rishi  yoki  ushbu  bilimlarning  hayotga,  jamoaga, 

o’zining o’quv muassasasiga  qo’llanilishini ham nazorat qilishi kerak. 

 

Beshinchidan,zamonaviylikka tayangan holda, o’qtuvchi faolligi emas balki 

oquvchilar  faolligini  oshirish,  o’yinlar  har  xil  meto’dlar  orqali  dars  otishni 

tashkillashtirish kerak. 

 

40 

 

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 

Prezidentimiz asarlari. 

 

1.1. Karimov I.A.O’zbekiston:milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura.1-jild.-

T.: O’zbekiston,1996 yil. 

1.2. Karimov I.A. Bizdan ozod va obod Vatan qolsin. 2-jild.-T.: O’zbekiston, 

1996 yil. 

1.3.  Karimov  I.A.  Vatan  sajdagoh  kabi  muqaddasdir.  3-jild.-T.:  O’zbekiston, 

1996 yil. 

1.4. Karimov I.A. Bunyodkorlik yo’lidan. 4-jild.-T.: O’zbekiston, 1996 yil.  

1.5.  Karimov  I.A.  Yuksak  ma’naviyat  –  yengilmas  kuch.  –T.:  “Ma’naviyat”, 

2008 yil. 

 

O’zbekiston Respublikasi qonunlari. 

2.1.O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  “Milliy  g’oya  targ’iboti  va 

ma’naviy-ma’rifiy  ishlar  samaradorligini  oshirish  to’g’risida”  gi    qarori.  //  “Xalq 

so’zi”, 2006 yil 26 avgust. 

 

2.2.  Mamlakatimizda  milliy  g’oya  targ’iboti  va  ma’naviy-ma’rifiy  ishlarning 

samaradorligini, ularning hayotiyligi va ta’sirchanligini yanada oshirish maqsadida 

hamda Respublika Ma’naviyat va ma’rifat kengashining navbatdagi yig’ilishi. 

2.3.“O’zbekiston  Respublikasida  yoshlarga  oid  davlat  siyosatining  asoslari 

to’g’risida”gi Qonun. 1991 yil. 

 

41 

 

 

Foydalanilgan maxsus adabiyotlar. 

3.1.Nazarov  K.  Milliy  istiqlol  g`oyasi:  asosiy  tushuncha  va  tamoyillar.        

T.: 2001y. 

3.2.  Bakirov  P.  Milliy  g`oya  targ`ibotida  o`zbеk  xalq  maqollaridan 

foydalanish. T. “Ma'naviyat”, 2007y. 

3.3. Milliy istiqlol g`oyasi. Darslik. T.: “Akadеmiya”, 2005y. 

3.4.  Milliy  g`oya:  targ`ibot  tеxnologiyalari  va  atamalar  lug`ati.  T.: 

“Akadеmiya”, 2007y. 

3.5.Abilov O’. “Milliy g’oya, ma’naviy omillar”.-T.: Ma’naviyat. 1999 yil. 

3.6.Tolipov    O‘.    Talabalarning    umum  mehnat    va    kasbiy    malakalarini  

rivojlantirish  jarayonida  ta’lim  vositalaridan  foydalanish  texnologiyasi.  \\ 

«Iste’dod» j. №4. 1998.3-5. 

3.7.Xo‘jaevN. va boshqalar. «Ta’lim texnologiyalari» -T. «Fan» 2002. 

3.8.  Xo‘jaev,  I.  Mamajonov.  Ta’lim  texnologiyalari.    Ma’ruzalar  matni.  –

T.:TDIU, 2005. 

3.9.XoshimovaM.K. Pedagogik texnologiya va pedagogik mahorat fanidan 

ma’ruzalar matni. -T.:TDIU, 2005.