Айланма маблаьларнинг молиялаштириш усуллари

15-жадвал 
ОАЖ шаклидаги “Uzsalaman” қўшма корхонасининг бухгалтерия 
балансини пассив моддаларининг таҳлили (2011 йил ҳолатига) 
Мол-
мулкни 
ташкил 
топиш 
манбаинин
г таркиби 
Йил бошига 
Йил охирига 
Ўзгариши (+,-) 
Сумма, 
минг 
сўм 
Сал-
моғи
, % 
Сумма, 
минг 
сўм 
Сал-
моғи
, % 
Сумма-
даги, 
минг 
сўм 
Салмоқ
-даги, 
% 
Йил 
бошига 
нисбата
н 
ўсиши, 
% 
1 
2 
3 
4 
5 
6=4-2 
7=5-3 
8=6\2*1
00 
1. Ўз 
маблағлари
нинг 
манбалари 
2373617
,0 
45,0 
2479768
,0 
41,9 
106151,
0 
-3,1 
4,5 
2. 
Мажбурият
лар 
2895969
,0 
55,0 
3433167
,0 
58,1 
537198,
0 
3,1 
18,5 

---

49 
15-жадвал давоми 
Шу жумладан:
а) узоқ 
муддатли 
мажбуриятл
ар 
848710,
0 
16,1 
848710,
0 
14,4 
0,0 
-1,8 
0,0 
б) жорий 
мажбуриятл
ар 
2047260
,0 
38,9 
2584457
,0 
43,7 
537197,
0 
4,9 
26,2 
Баланс 
пассивинин
г ЖАМИ: 
5269586
,0 
100,0 
5912935
,0 
100,0 
643349,
0 
0,0 
12,2 
Корхона маълумотларидан кўринадики, корхонада жорий йил охирида 
ўз маблағлари манбалари йил бошига нисбатан 
106151
минг сўмга ѐки 4,5 % 
га ўсган. Бундай натижаларни корхона учун ижобий деб баҳоламоқ лозим. 
Чунки, ўз маблағларининг манбаларини кўпайиши корхонанинг молиявий 
мустақиллигини ортишига, тўлов қобилиятининг яхшиланишига ҳамда 
корхонанинг 
ижтимоий-иқтисодий 
ривожланишига 
олиб 
келади. 
Маълумотлардан кўринадики, корхонада жорий йил охирига мажбуриятлар 
суммаси 
537198 
минг сўмга ѐки 18,5 % га ўсган. Бу эса мажбуриятларнинг 
умумий пассивларда тутган салмоғини 3,1% га оширган. Бундан кўринадики 
корхонанинг тўлов ликвидлиги пасайган. Баланс пассивидаги моддаларга 
эътибор қиладиган бўлсак, асосий салмоқни, йил охирига келиб, яъни 58,1 
фоизни ўз мажбуриятлар ташкил этмоқда. Бу корхонанинг мустахкам 
молиявий барқарор эканлигидан далолат беради. Мазкур корхонада ҳисобот 
даврида жорий мажбуриятлари, яъни кредиторлик қарзлари кўпайиши ва ўз 
маблағлари манбалари ўсган бўлсада, кредиторлик қарзларига нисбатана 
камайганлигини салбий баҳолаш керак. 
Баланс маълумотларига қараб корхонани айланма маблағлари қандай 
манбалар ҳисобига ташкил этилганлиги ўрганилади. Бундай таҳлилнинг 
зарурлиги шундаки, корхоналарни молиявий мустақиллиги, барқарорлиги, 

---

50 
кредит олишга лаѐқатлилигини аниқлашда ўзлик манбалар билан 
таъминланганлик кўрсаткич муҳим аҳамиятга эгадир.