Ajiniyoz nomidagi nukus davlat pedagogika instituti sapayeva feruza davlatovna

نتم
َ
ضرلاا
), yoʻlning oʻrtasi (
نتم
َ
قيرطلا
), kitob sahifasidagi yozuvlarning 
hoshiya va sharhlardan xoli asosiy qismi (
نتم
َ
باتكلا
) 
matn
soʻzi bilan 
ifodalangan. Shunindek, bu soʻzning “mustahkam; pishiq” kabi sifat 
ma’nosida kelgan turi ham mavjud. Tilimizga oʻzlashgan 
matonat
, 
metin
soʻzlari ham 
matn
bilan oʻzakdoshdir. “Adabiyotshunoslik 
terminlari lugʻati”da tekst soʻzi “avtorning asl soʻzi, asarning 
qoʻlyozmasi yoki nashr etilgan nusxasi”, “Slovar-spravochnik 
lingvisticheskix terminov» kitobida “yozuv yoki nashrda aks 
ettirilgan nutqiy asar (bayon qilish”), “Hozirgi oʻzbek tili faol 
soʻzlarining izohli lugʻati”da “matn – mazmunan va mantiqan oʻzaro 
aloqador boʻlgan gaplar yoki alohida olingan gap”, “Tilshunoslik 
terminlarining izohli lugʻati”da “matn – yonma-yon harflar, yozuv 
orqali aks ettirilgan nutq, umuman, nutq parchasi; tekst” tarzida 
turlicha ifodalangan. Matn bilan teng maʻnoda qoʻllanadigan 
tekst
soʻzi lotincha 
textus
soʻzidan olingan boʻlib, “toʻqima mato; toʻqish; 
oʻrish; chirmash; qoʻshish” kabi ma’nolarni anglatadi. Bu soʻzning 
nisbatan kengroq va qamrovli izohini 2010-yil “Akademnashr” 
nashriyotida chop etilgan “Adabiyotshunoslik lugʻati”da koʻrish 
mumkin. 
Matn tarixi
– muayyan matnning paydo boʻlishidan to oxirigi 
holatigacha davom etgan jarayon matn tarixini tashkil qiladi. Aksar 
matnlar ma’lum vaqt mobaynida subyektiv (muallif, kotib, nashrga 
tayyorlovchi, muharrir) va obyektiv (ijtimoiy) omillar ta’sirida 
oʻzgarishga 
uchraydi. 
Matnshunosning 
vazifasi 
mana 
shu 
219

---

oʻzgarishlarni aniqlash, ularni tarixiy, ilmiy dalillar bilan asoslash va 
shu yoʻl bilan asl matnni tiklashdir.