Ahmedov Farruh Nurmuhammad o‘g‘lining “Buxoro amirligida davlat boshqaruvi” mavzusidagi dars taqdimoti umumiy ma’lumotlar

12. Qozi-(Har –bir beklikda 1-4 tagacha)-”Yorlig’I humoyuni ali” xon farmoniga asosan

12. Qozi-(Har –bir beklikda 1-4 tagacha)-”Yorlig’I humoyuni ali” xon farmoniga asosan

13. Muftiy qozi-hukmning qanchlik shariatga mosligini o’rgangan (Xivada-7 nafar)

15. A’lam-muftiylarga rahbarlik qilgan (apilyatsiya Xivada 2 nafar Oliy qozilar tomonidan ko’rilgan ularning biri Qozi kalon, ikkinchisi Qozi o’rda bo’lgan)

16. Qozi xoss-xon xonodoni o’rtasidagi masalalarni ko’rib chiqqan.

17. Qozi askar-qo’shinda sodir bo’lgan islom qonunlari buzilishini ko’rgan

18. Naqib-(payg’ambar avlodlari)-jamiyatning diniy hayotiga ma’sul. Xonning eng yaqin kishisi va harbiy yurishlarda doimo uning xamrohi bo’lgan.

-Ta’lim sohasi uchun ham javobgar

19. Rais-(qozi rais)-jamiyatda shariat qonun-qoidalariga rioya qilinishi

Ota-onalarning bolalarni maktabga yuborayotganligini kuzatib borgan

Xiva xonligi

• Shimolda-Orol dengizi
• Sahrqda-Buxoro
• G’arbda-Kaspiy dengizi
• Janubda-Atrek (hozirgi Eron va Turkmanistondagi daryo uzunligi 669 km. kaspiyga quyiladi) hamda Saraxs (Turkmanistondagi shahar)
• Hududi-XIX asr butun I yarmi davomida 19 ming km.kv bo’lgan.
• Chegara-Qozoq juzlari, Eron va Buxoro
• Ma’muriy-jami 23 ta: beklik (20 ta), noiblik (2ta), Poytaht (Xiva)-Viloyat, shahar va masjid qavm (qishloq)lar. (bek, noib, hokim, oqsaqol)-masjid qavm oqsoqoli masjid qavm aholisi tomonidan saylangan va xon tomonidan tasdiqlangan. Bek, noib, hokimlar xon tomonidan tayinlangan.
• Aholisi-800 mingga yaqin (o’zbek (65%), turkman (26%), qolgani qoraqalpoq, qozoq va qisman arab (O’zgaruvchan)).
• Xivada-20 mingga yaqin aholi yashagan. Xiva va uning atrofini xonning o’zi boshqargan.

Inoqliklar-32 qabila 4 ta guruhga (A.Baxodirxon davrida)

* Uyg’ur-nayman, Qo’ng’irot-qiyot, nukuz-mang’it, qang’li-qipchoq

QO’QON XONLIGIDA DAVLAT BOSHQARUVI

• 1. XON
• 2. Mingboshi-qo’shin bosh qo’mondoni va bosh vazir, tashqi siyosat masallari bo’yicha xonning bosh maslahatchisi
• ---Umaro-(dunyoviy ishlar boshqaruvchilari), Ulamo-(din ishlari bilan shug’ullanuvchilar)
• 3. Devonbegi-devon rahbari va moliay ishlari
• 4. Mirza-xazinaga tushgan tushumlarni hisob-kitob qilib borgan
• 5. Dasturxonchi-xon adsturxoniga taom tortuvchi eng ishonchli kishi
• 6. Mehtar-Devonbegining o’rinbosari.
• 7. Shig’ovul 14. Shayxulislom
• 8. Inoq 15. Qozi kalon
• 9. Otaliq 16. Xo’ja kalon (Naqib)
• 10. Dodxoh 17. Qozi askar
• 11. Qo’shbegi 18. Muftiy
• 12.Parvonachi 19. Qozi a’lam
• 13. Xazinachi 20. Rais

Qo’qon xonligi

• O’zbek xonliklari ichida hududi va aholisi en katta bo’lgan
• Shimolda-Rossiya (Bedpakdala cho’li)
• Sahrqda-sharqiy Turkiston
• G’arbda-Xiva xonligi va Buxoro amirligi bilan
• Janubda-Qorategin, Darboz, Ko’lob, Shug’nan (Madalixon davrida bosib olingan)
• Ma’muriy-beklik (15 ta), sarkorlik, oqsoqollik (amin, oqsoqol, sarkor) va aminlik
• Aholisi-3 mlnga yaqin (o’zbek, tojik, qirg’iz, qashqar, yohudiy, hind, qozoq)
• Har –bir ma’muriy birlik-alohida harbiy okrug hisoblangan (60000 qo’shin va 12000 oziq-ovqat ortilgan aravani yig’ib olish imkoniga ega bo’lgan)