Ahmadjonov ilhom luxmonovich

allil-anion
 
 
 
asetonat-anion 
Fenil-radikalni π va π*-MOga ega aralashma bog’lanishli nukleofil 
hisoblangan asetonning enolyat-inoni bilan qo’shilishi natijasida yangi C-C δ-bog’ 
va anion-radikal intermediat hosil bo’ladi:
Ph
˙
+ ¯CH
2
COCH
3
(PhCH
2
COCH
3
)¯ 
Fenilasetonda ikki π*MO Sp
3
gidridlangan uglerod atomlari bilan ajratilgan: 
ulardan biri benzol halqasiga, ikkinchisi − karbonil qoldiqga tegishli bo’lib, uning 
energiyasi kamroqdir. Karbonil guruhni QBMO elektronlar soni kamligi sababli 
aseton enolyat-ion QBMOsiga qaraganda energiyasi kichikdir. Quyidagi rasmda 
ikki kesishgan orbitallar namoyon bo’lib, juftlashmagan elektron sistemani quyi 
QBMOga o’tadi. 
E
Nu¯π*▬ ▬σ
*
Ph π*▬ 
▬π*Ph 
π*C = O 
Ph
˙
σ
VZMO
Nu¯ 
σ 
Ph
• 
+¯CH
2
COCH
3
PhCH
2
CCH
3
γ=0 γ=1 
Egri chiziqlarni aniq shakli noma`lum bo’lib, termodinamik barqarorroq 
anionga nisbatan beqarorroq radikal oldin hosil bo’lib, keyin elektronni 
ichkimolekulyar o’tishi hisobiga barqaror aniomga aylanishini aytish mumkin 
emas.
Agar aromatik sistema karbonil guruhga nisbatan quyiroq QBMOga bo’lsa, 
masalan, naftalin halqasida aromatik yadrodagi boshlang’ich δ*MO va π*MO 

---

39 
energiyalarini tenglashishi reaktsiya koordinatasida oldin sodir bo’lib, orbitallarni 
kesishi boshlang’ich δ*MO energiyasi karbonil guruhni π*-MO qiymatiga 
yetguncha sodir bo’ladi:
E
▬σ
*
Nu¯
HCMO
π*▬
▬π*C = O 
Np
HCMO
π*▬ 
▬π* NPh
CMO
π*C = O 
Np σ
Nu¯
VZMO
σ 
Np
• 
+ ¯CH
2
COCH
3
(Np)¯ −CH
2
COCH
3
Np = 
naftil
γ=0 γ=1 
Boshqa barcha MOlar amalda bir xildir, chunki fenil- va 1-naftil-radikallarni 
energiyasi bir xildir.
Naftil- va fenil-radikallarni asetonni yenolat-ionlari bilan reaktsiyasi 
natijasida hosil bo’luvchi anion-radikal intermediatlar quyi energiyali QBMO da 
juftlashmagan elektronga ega bo’lishi tadqiqotlar natijasida isbotlangandir. 
Masalan, naftil-radikal qo’shilganda molekulaning naftil qismi va fenil-radikal 
qo’shilganda karbonil guruhda yuqoridagi holat sodir bo’ladi.