Ахборот тизимларида ахборот хавфсизлиги тушунчаси

- tizimchi–dasturchilar

 (rus tilida sistemshik yoki sistemshik/elektronshik) – 

kompyuter tarmoqlarini, operatsion tizimlarni hamda ilova dasturlarni juda yaxshi 

biladigan, lekin unga turli axborot tizimlari haqidagi asosiy ma’lumotlargagina ega 

bo‘lgan  iste’molchi  sifatida  qarash  mumkin.  Bu  yo‘nalish  iste’molchilari  ancha 

malakali  bo‘lib,  tizim  imkoniyatlarining  80-90%  gachasidan  foydalana  olishlari 

mumkin; 

-  axborot  xavfsizligi  bo„yicha  mutaxassis

  –  ba’zan  tizimchi  dasturchiday 

malakali  bo‘lmasligi  mumkin,  lekin  axborot  va  axborot  tizimi  xavfsizligini 

ta’minlash  yo‘llarini  bilgan,  tizim  imkoniyatlaridan  90-100%  gacha  foydalana 

---

olishni  ta’minlay  oladigan  shaxs.  Uning  har  bir  xatti-harakati  faqat  tizim 

xavfsizligi, samarali ishlashiga qaratilgandir. 

Bu  muammodan  qutulishning  birinchi  qadami  bu  iste’molchilarning 

malakasini  oshirish  bo‘lsa,  ikkinchisi  ish  intizomi  va  mas’uliyatni  oshirish, 

uchinchisi esa ish jarayonida foydalanish oson va tushunarli bo‘lgan ko‘rsatmalar 

ma’lumotnomasini yaratishdir. Yana vaqti-vaqti bilan xizmatchi va iste’molchilar 

uchun yaxshi mutaxassislar ishtirokida davra suhbatlari ko‘rinishidagi savol-javob 

yig‘inlari o‘tkazib turish maqsadga muvofiq bo‘ladi. 

Axborot  tizimlarining  keyingi  zaif  joyi  –  tarmoqdir,  tizimga  qilinadigan 

xujumlar  asosan  tarmoq  orqali  amalga  oshiriladi,  chunki  umumtarmoqlar  barcha 

foydalanuvchilar  uchun  shaffof  va  ochiqdir.  Tarmoq  orqali  amalga  oshiriladigan 

muloqot  jarayonida  tizimga  murojaat  qiluvchi  tashqi  iste’molchining  aynan  o‘zi 

aytgan  shaxs  ekanligini  aniqlash  har  doim  ham  mumkin  bo‘lavermaydi.  Sababi 

hozirgi kunda