“Ахборот тизимлари ва технологиялари тармоқлар ва соҳалар

Таълим жараёнида видеомаъруза тури. 
Таълим жараёнидаги 
функционал ролига кўра видео-материалларни шартли равишда қуйидаги 
гуруҳларга бўлиш мумкин: 
- кириш видеомаърузалар. Улар ҳар бир мавзунинг назарий қисмидан 
олдинроқ ва мавзунинг назарий ва амалий қисмларининг асосий 
позицияларига қисқача, аммо қисқача умумий шарҳ бериб, алоҳида эътибор 
берилиши керак бўлган асосий бўлимларни кўрсатиб беради; 
- 
тематик видеомаърузалар. Ушбу турдаги видеомаърузалар 
тингловчилар томонидан ўзлаштирилиши керак бўлган мавзунинг асосий 
ўқув материалини ўз ичига олади; 
- тез-тез бериладиган саволларга жавоблар, мавзунинг жуда муҳим 
саволларига эътиборингизни қаратишга имкон беради, бу қоида тариқасида, 
ўрганиш учун қийинлашди; 
- "Вазият ва шарҳлар" участкалари амалий характерга эга ва ҳақиқий 
ҳолатларни тавсифлашга асосланган; 
- курс тақдимоти - яқинда пайдо бўлган янги нарсанинг оммавий 
тақдимоти. 
Бунда муаллифнинг мақсад ва вазифаларига мувофиқ, материални 
тақдим этиш шакли танлашга қаратилади. 
Бундан ташқари, 
ҳужжатли видеомаърузалар
ҳам мавжуд бўлиб, улар 
таркибига оддий ўқув хоналарида курс қатнашчилари учун қўлланма 
яратиш мақсадида ёзилган анъанавий маърузалар ҳам киритилиши керак. Бу 
энг оддий ва энг кам харажатли видеомаърузалар тури, чунки бу ерда фақат 
бўр ва тахтадан фойдаланилади ва режиссура режаларнинг оддий 
ўзгаришига қадар камаяди: маърузачи-доска ва аксинча. Ўзининг педагогик 
параметрлари 
жиҳатидан 
бундай 
маъруза, 
қоида 
тариқасида, 
тингловчиларнинг жонли маърузасидан пастдир. Афзаллик индивидуал 
фойдаланувчилар томонидан уй шароитида такрорий ижро этиш имконияти 
билан боғлиқ бўлиши мумкин. 

---

- 18 - 
Видеомаърузалар
эса, таълим маълумотларини аудиовизуал тақдим 
этишнинг кўриб чиқилаётган жанрини ривожлантиришнинг навбатдаги 
босқичи масофавий таълим марказлари ва институтлари видео-
студияларида ёзилган биринчи маърузалар бўлди. Уларда маърузачиларга 
тегишли мавзули фонда, маъруза давомида деярли ҳаракатсиз столда қолиб, 
ўқув материалларини тақдим этдилар, графикалар, диаграммалар, 
фотосуратлар ва бошқаларни кўрсатиб, ўзларининг маърузаларига ҳамроҳ 
деб ўйлайдилар. Режиссёр маъруза сенариясини ўрганган ва видео 
материални компьютерда минимал даражада қайта ишлаган ҳолда (чизиқли 
таҳрирлаш) маъруза тингловчиларининг муваффақияти ўқитувчиларнинг 
камера объективлари олдида ўзини жисмонан эркин ва ҳиссий жиҳатдан 
бўшаштирганликлари билан белгиланди. Сиртқи ва масофавий ўқитиш 
тизимида индивидуал фойдаланиш мақсадлари учун барча шубҳасиз 
афзалликлар учун ушбу маърузалар ўқув жараёни иштирокчиларининг 
"гаплашадиган бош" деган киноя номини олди. Аслида, ушбу 
маърузаларнинг асосий камчиликларини таъкидлайдиган нарса. 
Мультимедиая технологияларидан фойдаланиш амалиёти ушбу 
турдаги видеомаърузаларни яратишда баъзи муаммоларни аниқлади. 
Асосий қийинчилик шундаки, ўқитувчилар камера олдида ишлаш 
маҳоратига эга эмаслар. Бундан ташқари, тренинг видеосининг сифатига 
видеомаърузачи кўринишининг жозибадорлиги, ёқимслилиги каби 
омиллар таъсир қилади; нутқнинг ўзига хос хусусиятлари (артикуляция 
равшанлиги, такрорланишлар, нутқдаги хатолар ва бошқалар), бу 
тингловчилар билан тўғридан тўғри алоқа қилиш шароитида ўқитувчининг 
иштироки таъсирида "юмшатилиши" мумкин ва видео материал билан 
ишлаш шароитида талаффуз қилинган сўзлашув маҳоратига қаратилади. 
Яна шуни алоҳида таъкидлаш лозимки,