Ахборот хавфсизлиги тушунчаси Умумжаҳон

Алмаштириш шифрлаш усули
буйича бошлангич матн 
белгилари фойдаланилаётган ёки бошка бир алифбо 
белгиларига алмаштирилали. 
Гаммалаштириш
усули буйича 
бошлангич матн белгилари шифрлаш гаммаси белгилари, яъни 
тасодифий белгилар кетмакетлиги билан бирлаштирилади. 
Тахлилий узгартириш
усули буйича бошлангич матн 
белгилари аналитик формулалар ёрдамида узгартирилади, 
масалан, векторни матрицага купайтириш ёрдамида. Бу ерда 
вектор матндаги белгилар кетма-кетлиги булса, матрица эса 
калит сифатида хизмат килади 

---

Oddiy almashtirish shifrlash
, oddiy almashtirish shifrlash, 
monoalfavit shifrlash - bu ma'lum bir algoritm bo'yicha shifrlash 
jadvalini yaratishga to'g'ri keladigan shifrlash usullari sinfi bo'lib, 
unda har bir ochiq matnli harf uchun u bilan bog'langan bitta 
shifrlangan matn harfi mavjud. Оддий алмаштириш шифрлаш 
ҳар доим ҳам ҳарфни бошқа ҳарф билан алмаштиришни 
англатмайди. 
Ҳарфни 
рақам 
билан 
алмаштиришдан 
фойдаланишга рухсат берилади. Мисол учун, шифрланган 
алифбони тасаввур қилинг: А - 33; Б - 17; В - 8; Г - 16; Д - 2; Е - 
15; Ё - 14; Ж - 13; З - 73; И - 98; Й - 10; К - 97; Л - 96; М - 24; Н 
- 0; О - 11; П - 5; Р - 25; С - 7; Т - 3; У - 64; Ф - 26; Х - 66; Ц - 69; 
Ч - 4; Ш - 6; Щ - 36; Ь - 21; Ъ - 22; Ы - 23; Э - 37; Ю - 39; Я - 18.
ROT13 дастурининг принципи ҳимоя қилиш учун емас, 
балки фақат матнни яшириш учун мўлжалланган. Матнни 
тиклаш учун алгоритм қайта қўлланилади. 9 Морзе алифбоси 
Морзе алифбосининг ҳар бир ҳарфи, рақамлар ва энг муҳим 
тиниш белгилари бир қатор қисқа ва узун сигналлардан иборат 
ўз кодига эга: Кўпинча, бу шифрлаш ёруғлик ёки товуш 
сигналлари билан узатилади. 
Маълумотларнинг тарқалиб кетиши ва маъл
умотларга 
рухсатсиз кириш Холмонов С.М. [e-mail] 
Рақамли стеганография Ахборотларни муҳофаза қилишнинг 
техник 
воситалари 
– 
объектнинг 
ниқобловчи 
(маскировкаловчи) белгилари очилишини бартараф этиш ёки 
камайтириш, ёлғон аломатларни яратиш ҳамда техник 
воситалар орқали ахборотга рухсатсиз киришга тўсқинлик 
қилишга мўлжалланган техник воситалардир. Ҳимоянинг 
техник воситалари – бу техник қурилмалар, комплекслар ёки 
тизимлар ёрдамида объектни ҳимоялашдир. 

---

 Техник 
воситаларнинг 
афзаллиги 
кенг 
кўламдаги 
масалаларни ҳал этилишда, юқори ишончлиликда, комплекс 
ривожланган ҳимоя тизимини яратиш имкониятида, рухсатсиз 
фойдаланишга уринишларга мос муносабат билдиришда ва 
ҳимоялаш амалларини бажариш усулларидан фойдаланишнинг 
анъанавийлигида намоён бўлади. Ниқобловчи белгиларнинг 
очилиши (демаскировка белгилари) деганда объектнинг бошқа 
объектлардан бирон-бир тавсифи билан фарқ қиладиган 
хусусияти тушунилади. Фарқловчи тавсифлар сон ёки сифатда 
баҳоланиши мумкин. Объектнинг демаскировка белгилари – бу 
ҳимоя объектига хос хусусият бўлиб, ундан техник разведка 
объектни топиши ёки аниқлаши ҳамда объект ҳақида керакли 
маълумотларни 
олиш 
учун 
фойдаланилиши 
мумкин. 
Ахборотга эгалик демаскировка белгиларини таҳлил этиш 
орқали амалга оширилади. Демак, бу белгилар ахборотни ўзига 
хос чиқиб кетиш канали ҳисобланади.