Agrotexnologiyalar instituti

 
TOPSHIRIQ 
1.
 
O‘simlik resurslarini o‘rganish. 
2.
 
 O‘simlik  resurslarini  o‘rganish  bo‘yicha  tajribalar  rejalashtirish 
usullarini o‘rganish 
 
TOPSHIRIQNI BAJARISH UCHUN KO’RSATMALAR: 
 
1.O‟simlik resurslarini o‟rganish. 
 
O‗zbekistonda  4150  atrofida  o‗simliklar  turlari  uchraydi.  O‗sadigan  yovvoyi 
o‗simliklarni 700 ga yaqin turi dorivor hisoblanadi. 
O‗zbekiston  florasi  o‗simliklar  olamida  alohida  o‗ziga  xos  o‗rin  egallaydi. 
O‗simliklarni  har  xil  turlarini  aniqlash,  ishlatilayotgan  o‗simliklarni  areallarini  va 
zahiralarini  aniqlab  terib,  yig‗ib  olish  uchun  tavsiyalar  berish  fani  resursshunoslik  fani 
deb  yuritiladi.  Resursshunoslik  –  fransuz  so‗zi  bo‗lib,  zahira  (zapas)  ma‘nosini 
anglatadi.  
Dorivor  o‗simliklarni  o‗rganish,  ularni  foydali  xossalarini  aniqlash  botanik  - 
sistematiklar va geobotaniklar tomonidan olib borilgan. Asta sekin, dorivor yoki foyda li 
o‗simliklarni o‗rganish rivojlana borib, botanikani mustaqil bo‗limi  – ―Resursshunoslik‖ 
hosil bo‗lgan.  
Geobotanika,  botanika  fanini  bir  tarmog‗i  bo‗lib  o‗simliklarni  soobщestvasini 
(jamoasini)  –fitotsinozlarni  tuzilishi,  tarqalishi,  tarkibi  va  er,  ob-havo  va  boshqa 
sharoitlar bilan bog‗liqligini o‗rganadi.  
Botanik  resursshunosligi  oldida  turgan  asosiy  masalalar,  tabiiy  boylik  –  dorivor 
o‗simliklarni  va  umuman  foydali  o‗simliklarni  turlarini  aniqlash,  chuqur  o‗rganish  va 
unumli foydalanish uchun uslubiy tavsiyalar berish. 
Resursshunoslar  boshlashidan  oldin  bajariladigan  ishlari,  ularni  unumli  ish  olib 
borishiga  asos  bo‗ladi.  Resursshunoslik,  foydali  o‗simliklardan  foydalanish  bilan  bir 
qatorda,  tabiatni  muhofaza  qilish,  o‗simliklarni  ekologiyasini  o‗rganish,  kamayib 
borayotgan o‗simliklarni ekib o‗stirish masalalarida tavsiyalar berishi lozim.  
Yirik  botanik  olimlarni  fikri  va  xulosasiga  binoan  botanik  resursshunosligi  oldida 
quyidagi asosiy masalalar yotadi:  
-  yovvoyi  holatda  o‗sadigan  foydali  (dorivor)  o‗simliklar  orasidan  eng  istiqbolli, 
to‗la-to‗kis  o‗rganilgan  va  hozirgi  zamon  talablariga  (tarkibi  va  ishlatilishi)  javob 
beradigan o‗simliklarni ajratib olishdir; 
-  yig‗ib  olishga  mo‗ljallangan  o‗simlik  turlarini  areali  (tarqalgan  erlari), 
populyasiyasini  soni  (tarqalgan  erdagi  miqdori),  zahirasini  turg‗unligi,  miqdorini 
etarliligi,  tiklanish  xossasi,  ta‘sir  etuvchi  biofaol  moddalarni  mavjudligi,  o‗simlik 
o‗sadigan  joylarga  etib  borish  imkoniyati,  katta  ko‗chalarga  (transport  yuradigan) 
yaqinligi va boshqa bir qator talablar qo‗yiladi.  

---