Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
138 
 
ildizi 5-7 sm. chuqurlikda kesilib, haydov qatlamining tubiga tushiriladi. Bu uning 
bahorda o'sib chiqish imkoniyatini kamaytiradi. 
 
 
1-chizma. 
Haydash chuqurligini egat o'lchagich va chizg'ich bilan aniqlash 
usuli. 
 
G'allazorlarni  oddiy  «R-5-35  M»  rusumli  so'qa  yoki  ag'darma  so'qa 
yordamida  shudgorlashda  quyidagi  shartga  amal  qilish  zarur:  yuqori  qismi  (0-15 
sm  dagi)  chimqirqar  bilan  bug'doy  ang'izi  haydov  qatlami  tubiga  tushiriladi. 
Ang'izdan samarali foydalanish imkonini beradi. 
Kuzgi  shudgor  tugallangandan  keyin  bevosita  shudgor  paytida  hosil  bo'lgan 
marzalar  va  ariqlarni  tekislashga  kirishiladi.  Bu  ish  bo'laklar  orasidagi  himoya 
yo'laklarining  aynan  marza  va  ariqlar  hosil  bo'lgan  erlarida  va  dalaning  pastki 
qismida bajariladi, bo'lakning hisobli qismida esa qilinmaydi. 
Kuzda  haydalgan  dalani  tekislash  bahorda  haydalgan  erdagidek  tuproqning 
kuchli zichlanishiga olib kelmaydi. Kuzda er tekislashda greyderlar, buldozerlar va 
boshqa  mehanizmlardan  foydalanish  mumkin.  Tekislash  mehanizmlar  yordamida 
o'tkazilganda  haydov  qatlami  kuchli  zichlashadi.  Buning  oldini  olish  uchun  erlar 
zudlik bilan chizellanadi. 
Erta bahorgi tirmalash va tuproqqa ekish oldindan ishlov berish. 
Tajriba dala 
ishlarining,  hususan,  erta  bahorgi  tirmalashning  o'z  vaqtida  o'tkazilishi  tuproqqa 
ekish  oldindan  ishlov  berish  sifatiga  hal  qiluvchi  ta'sir  ko'rsatadi.  Bu  turli  usullar 
va qurollarni, shuningdek, tuproqqa erta bahorgi va ekishdan oldingi ishlov berish 
sonini o'rganishda muhim ahamiyat kasb etadi. 
Erta  bahorgi  tirmalash  vaqti  har  bir  muayyan  holatda  tuproq  va  bahorgi  ob-
havo sharoitiga ko'ra belgilanadi. 
Tirmalash  pushtlar  nami  qochib,  tuproq  yopishmaydigan  bo'lganda,  traktor 
o'tgach,  yuza  iz  qoladigan,bu  izni  tirma  yopib  keta  oladigan  paytida  o'tkaziladi. 
Bunda tuproq g'ovaklashadi, mayda donador kesakli bo'ladi. 
Tuproqni  obi-tobiga  kelganda  tirmalash,  bu  tadbirni  iloji  boricha  yurishlar 
sonini  kamaytirgan holda  amalga  oshirish  kerak. Tirmalash  maqbul  muddatda bir 
yurishda  bajarilgani  ma'qul.  Bunda  tuproq  namni  saqlaydi,  yahshi  yumshatiladi, 

---