Agrotexnologiyalar instituti

DORIVOR O‟SIMLIKLARDA ILMIY IZLANISH ASOSLARI 
 
124 
 
-ilmiy  tadqiqotlarda  boshqa  fanlarning  yutuqlari  va  asosiy  qonunlaridan 
to‗g‗ri foydalanish va ular asosida ish yuritish,  
-hosildorlikni to‗g‗ri dispersion tahlil qilish,  
-laboratoriya analizlarini uslubiy jixaidan aniq va to‗g‗ri bajarish,  
- laboratoriya va dala daftarini to‗g‗ri yuritish, 
- ish dasturi, ilmiy loyixa va xisobotlarni to‗g‗ri bajarish,  
-mustaqil fikr yuritadigan yuqori tafakkurli yosh mutaxasislar tayyorlash, 
-fanda eng zamonaviy yangi texnika va va jixozlar bilan to‗liq ta‘minlash 
Ilmiy  izlanishning  elementlari.  Ilmiy  tadqiqot  olib  borish  uchun  eng  avvalo 
tadqiqot  olib  borishning  tarkibiy  asoslari,  ya‘ni  tadqiqot  elementlarini  bilib  olish 
lozim. Tadqiqot elementlariga - variant, nazorat, standart, qaytariq, dalyanka, hisob 
maydoni, qo‗llaniladigan asbob va uskunalar turlari singarilar kiradi. 
Ilmiy  tadqiqot  olib  borish  eksperimenlaridan  maqsad  turli  usullarni  qiyosiy 
o‗rganish va miqdor jihatdan baholanadi. 
 Ilmiy tadqiqot olib borish uchun eng avvalo tadqiqot olib borishning tarkibiy 
asoslari, ya‘ni tadqiqot elementlarini bilib olish lozim. 
Ilmiy  tadqiqot  olib  borish  eksperimentlardan  maqsad  turli  usullarni  qiyosiy 
o‗rganish va miqdor jihatdan baholanadi. 
Ilmiy  tekshirish  ishlari  hamma  fanlarda  ham  nazariy  yoki  amaliy  yo‗l  bilan 
hayotning  qonuniyatlarini  tushuntirib  beradi.  Ilmiy  agro  muhandislikni  o‗rganish 
uchun  oldiga  qo‗yilgan  masalalarning  murakkabligiga  nazariya  bilan  amaliyotni 
ajratish uchun imkon beradi. Olib borilgan kuzatishlar, tajribalar va shu nazariyalar 
asosida  olib  borilgan  eksperimentning  natijalarini  umumlashtirish  ilmiy 
nazariyaning asosi bo‗lib hisoblanadi. 
Faktor o‗rtasidagi korreliyativ bog‗liqlikni o‗rganish ta‘sirning mazmunini va 
mohiyatini  ochishga  yordam  beradi.  Kuzatuvchining  sun‘iy  ravishda  biron  bir 
faktor yaratib uning o‗simliklarga ta‘sirini aniq o‗rganish eksperiment yoki tajriba 
deb ataladi.  
Tajriba- kuzatishning asosiy usuli bo‗lib, o‗z ichiga hamma kuzatish turlarini, 
korreliyativ  bog‗liqlikni,  sharoitlarni  o‗zgarishlarini  aniq  hisoblash  va  olingan 
ma‘lumotlarni ishlab chiqishni o‗z ichiga oladi. 
Tajribadan  olingan  ma‘lumotlarning  aniqlik  darajasi  juda  ko‗p  jihatdan 
kuzatuvchining  mahoratiga,  qat‘iyatiga  bog‗liqdir.  Shuning  uchun  Nyutondan 
qanday qilib buyuk ixtironi yaratgnanini so‗rashginida, u hamma vaqt shu haqida 
o‗ylaganini  aytgan.  Shuning  uchun  kuzatuvchi  tajriba  o‗tkazuvchi  hamma  vaqt 
izlanishda bo‗lishi shart.  
 Charlz 
Darvin 
iborasi 
bilan 
aytganda: 
Dohiy-bu 
sabr 
toqatdir. 
Kuzatuvchining  muvofaqqiyatini  juda  ko‗p  jihatdan  fanga,  ilmiy  ishga  bo‗lgan 
muhabbatiga, bardoshiga va to‗g‗ri tasavvur qilishiga bog‗liqdir.  
B.A.  Dospexovning  ta‘kidlashicha  olib  borilayotgan  ilmiy  ishlarning 
samaradorligi va uning sifati ko‗p jihatdan tajriba olib borilgan kuzatishga aniqlik 
darajasi, uning uslubiga bog‗liqdir. 
―Dorivor  o‘simliklarda  ilmiy  izlanish  asoslari‖  fani  asosan  Dorivor 
o‘simliklardada ilmiy ishlarning rejalashtirish usullarini, o‗tkazish texnikasini ko‗p 

---