Agrokonsalting

Mehnatning unumdorligi darajasi. Mehnat unumdorligining mutlaq (absolyut) darajasini aniqlash uchun haqiqatda sarflangan jami ish vaqti miqdorini shu davrda ishlab chiqilgan mahsulot miqdoriga, qiymatiga hamda bajarilgan ish hajmiga taqsimlash zarur. Bu mehnatni tejash iqtisodiy qonunining talabi.
Amaliyotda esa u haqiqatda ishlab chiqarilgan mahsulotning, bajarilgan ishning miqdori yoki qiymatini unga sarflangan ish vaqtiga taqsimlash natijasida aniqlanmoqda. Bunday usulda ular bir-birlarini inkor etmaydi, balki to‘ldiradi.
Mu
Bunda: Mu–mehnatning unumdorlik darajasi, kishi-kuni, soati, so‘m;Sv–mahsulot yetishtirish, xizmat ko‘rsatish uchun sarflangan ish vaqti, kishi-kuni, soatda;YEm–sarflangan vaqt ichida yetishtirilgan mahsulot, s, so‘m.
Bu ko‘rsatkich yetishtirilayotgan bir birlikdagi (sen, tonna, so‘m) mahsulot uchun qancha vaqt sarflanganligini yoki sarflangan bir birlikdagi vaqt evaziga qancha mahsulot yetishtirilganligining, xizmatlar bajarilganligining darajasini ifodalaydi. Mahsulot birligiga sarflangan jonli mehnat miqdori kamaysa yoki sarflangan bir birlik mehnat evaziga yetishtirilgan mahsulot birligi ko‘paysa, mehnat unumdorligi oshganligidan dalolat beradi. Bu ko‘rsatkich qishloq xo‘jaligida ayrim ish, mahsulot turlari, davrlari hamda xo‘jalik miqyosida natura hamda qiymat ko‘rinishida aniqlanadi. Uning darajasini qiymat ko‘rinishida bir necha yillar davomida aniqlashda qiyosiy baholardan foydalanish lozim. Shunda qishloq xo‘jalik mahsulotlari baholari o‘zgarishining ta’siri bartaraf etiladi. Mehnat unumdorligi ko‘rsatkichiga asoslangan holda mehnat resurslaridan foydalanish darajasi, uni yaxshilash va sarflanishi zarur bo‘lgan mehnatning unumdorligini oshirish uchun qanday tadbirlarni ishlab chiqish kerakligi belgilanadi.
Mehnat resurslarini hisobga olish va rejalashtirishda esa mahsulot birligi yetishtirishga mehnat sarfi me’yoridan foydalanish kerak.
Ekin maydoni va mahsulot birligi yetishtirishga mehnat sarfi me’yori

Qishloq xo‘jalik ekini nomi	Hosildorlik s/ga	1ga ekin maydoniga mehnat sarfi, bir yilda, odam	Qishloq xo‘jalik ekini nomi	Hosildorlik s/ga	1ga ekin maydoniga mehnat sarfi, bir yilda, odam
Paxta	21 24 27 30 35	0,5 0,52 0,55 0,57 0,59	Bir yillik o‘tlar	20 30 40	0,02 0,03 0,035
Suvli yerda boshoqli ekin	25 30 35 40 45	0,05 0,06 0,07 0,08 0,09	Ko‘p yillik o‘tlar	80 90 100	0,05 0,053 0,055
Lalmi yerda boshoqli ekin	7 9 11 13 15	0,015 0,02 0,025 0,03 0,035	Silos	300 350 400	0,03 0,031 0,033
Makkajo‘xori doni	30 40 50 60 70 80	0,12 0,14 0,15 0,16 0,17 0,18	Xashaki idiz mevali ekinlar	300 350 400	0,28 0,30 0,32
Sholi	25 30 35 40 45 50	0,22 0,26 0,3 0,33 0,36 0,40	Mevalar	60 75 90	0,76 0,78 0,80
Kartoshka	100 140 180	0,49 0,58 0,68	Uzum	40 60 80	1,12 1,20 1,28
Ochiq maydonga ekilgan sabzavot	160 180 200 220 240 260 280 300	0,91 0,95 0,98 1,02 1,05 1,09 1,13 1,17	Poliz Issiqxona limon	120 160 200 240 130 150	0,45 0,47 0,50 0,54 2,20 2,50
Tamaki	25 30 35	1,44 1,58 1,78

Biznes-rejada quyidagi savollarga aniq va ravshan javob berish talab etiladi:

• 
  Fermerga qancha ishchi kerak?
  
• 
  Fermer kancha ishchiga ega va kelajakda qancha talab etiladi?
  
• 
  Talab etiladigan xodimlarni qayerdan jalb qilinadi?
  
• 
  Ularga qanday qilib va qancha ish haqi to‘lanadi?
  
• 
  Ushbu harajatlar fermerga qancha kaytim beradi?
  

Mexnat resurslaridan to‘g‘ri foydalanish faqat fermer xo‘jaligi uchungina emas, balki ishchi-dexqonlar uchun xam katta iqtisodiy samara berar ekan.Mexnat resurslaridan foydalanishni taxlil qilishdan asosiy maqsad, xo‘jalikdagi mavjud ishchi kuchlaridan samarali foydalanish, ularni tarmoqlar o‘rtasida to‘g‘ri joylashtirish asosida qishloq xo‘jalik maxsulotlarini yetishtirishni yanada ko‘paytirish, mexnat unumdorligini oshirish, maxsulot tannarxini arzonlashtirish, uning rentabelligini ko‘tarishdir.