Agrokimyo va tuproqshunoslik

LABORATORIYA MASHG‘ULOTI №9
Tuproq tarkibidagi gumus mikdorini I.V.Tyurin usulida aniqlash
 
Nazariy tushuncha: 
Chirindi yoki gumis tuproqning organik qismi 
tarkibiga kiradi. Chirindi moddalar, gumin kislotalar, fulvo kislotalar va 
ularning tuzlaridan, shuningdek tuproqning mineral qismidagi kompleks 
birikmalaridan iborat bo‘ladi. Tuproqning organik moddalari tarkibiga, 
chirindining o‘zidan tashqari, chirimagan va chala chirigan o‘simlik hamda 
hayvonot qoldiqlari mikroorganizimlar tanalari, o‘simlik qoldiqlarining 
parchalanish mahsulotlari va boshqalar ham kiradi. Ammo tuproqdagi jami 
organik moddalarning 85 % gacha qismi chirindi (gumis) dan iborat bo‘ladi. 
Tuproq unumdorligi chirindining miqdori va sifatiga bog‘liq. 
Chirindi miqdori ikki usulda: chirindi moddalarni quruq holda 
yondirish va kislota ta’sirida namlanib yondirish yo‘li bilan aniqlanadi. Quruq 
holda yondirish tuproqni qizdirishdan va yondirilganda ajraladigan karbonat 
angidrid miqdorini aniqlashdan iborat nam holda kislota bilan yondirish 
tuproq chirindi moddalarini xrom kislotasi bilan oksidlashga asoslangan. 
Shuning uchun ham bu usul deb ham yuritiladi. Xromli usul amaliyotda 
ko‘proq qo‘llaniladi. Bu usul ikki modifikatsiya (ko‘rinish) da qo‘llanilib 
og‘irlik va hajmiy usulda chirindini aniqlash imkonini beradi. 
I.V.Tyurin usuli nomi bilan ma’lum bo‘lgan hajmiy usul ancha keng 
ko‘lamda qo‘llaniladi. Bu usul ko‘pgina tuproq tiplari tarkibidagi chirindi 
miqdorini aniqlashga yaroqlidir. Tarkibidagi temirning chala oksidlari (zakisi) 
bo‘lgan botqoqlangan tuproqlar bundan mustasnodir. I.V.Tyurin usuli ishlash 
uchun oson, sodda aniq usul hisoblanadi. 
Ishning maqsadi: 
Talabalar laboratoriya sharoitida tuproq 
tarkibidagi chirindi (gumis) миқдорини I.V.Tyurin usulida aniqlashni 
tartibi va uni bajarish usulini o‘rganadilar.