Agrobiznes va raqamli iqtisodiyot

ANDIJON QISHLOQ XO’JALIGI VA AGROTEXNOLOGIYALARI INSTITUTI “AGROBIZNES VA RAQAMLI IQTISODIYOT” FAKULTETI “YURISPRUDENSIYA” YO’NALISHI 1/108-GURUH TALABASI XOLBOYEV UMARNING DAVLAT VA HUQUQ TARIXI FANIDAN TAYYORLAGAN MUSTAQIL ISHI

Movarounnahrga arablar istilosi

Iqtisodiy oqibatlar.

Xalifalik o‘lkani zabt etish jarayonida uning deyarli barcha obod dehqonchilik vohalarini, juda ko‘p shahar va qishloqlarga o‘t qo‘yib vayron etdi.

Istilochilar harbiy kuchga tayanib, aholidan turli soliqlar undirib, aholini xilma-xil jamoa ishlariga safarbar etadilar.

Marv, Poykand, Buxoro va Samarqand kabi shaharlarda shahriston yoki undagi xonadonlarning qoq yarmi arablar va ular bilan birga kelgan ajamlar (eronliklar)ga bo‘shatib beriladi.

Islomga da’vat etish.

Arablar Movarounnahrda o‘rnatilgan siyosiy hokimiyatni mustahkamlash va uning barqarorligini ta’minlash uchun Islom dinini da’vat etishga, aholi o‘rtasida islomni yoyishga alohida ahamiyat berdilar.

Aholini islomlashtirish yo‘llari.

Islom dinini qabul qilib, musulmon bo‘lgan mahalliy aholi vakillari dastlabki yillarda
xiroj va jizya soliqlaridan ozod etilgan.

Ibodatxonalar vayron etilib, ularning o‘rniga jome masjidlari bino qilinadi.

Islomni qabul qilmaganlardan esa jon solig‘i – jizya undirilib olingan.

Soliqlarni o‘z vaqtida to‘lamagan kishilarning bo‘yinlariga “qarzdor” deb yozilgan taxtacha osib qo‘yilardi.

Arablarga qarshi xalq qo‘zg‘olonlari

VIII–IX asrlarda istilo qilingan mamlakatlarda qator xalq qo‘zg‘olonlari bo‘lib o‘tgan.

Ozarbayjonda 815-yilda Bobak boshchiligidagi qo‘zg‘olon ham 20 yildan ortiq davom etadi.

Movarounnahr markazi Sug‘diyonada 769–783-yillarda Muqanna boshchiligida yirik xalq qo‘zg‘oloni bo‘lib o’tgan.
Bobak boshchiligidagi
qo‘zg‘olon

Mahalliy davlat boshliqlarining ko‘pchiligi o‘z huquqlari va imtiyozlarini saqlab qolish maqsadida Islom dinini qabul qilgan.

Islomni qabul qilmagan zodagonlar o‘z yerlaridan mahrum etilgan yoki tovon to‘lagan.

Bunday tadbir va choralar Movarounnahr aholisi o‘rtasida Islom dinining tez tarqalishiga yordam bergan.

Mahalliy sug‘d yozuvida bitilgan diniy va ma’rifiy kitoblarni, ilmiy asarlarni va qimmatli hujjatlarni hamda sanamlarni gulxanlarda yoqib, yo‘q qilib tashlaydilar.

Adabiyotlar:   Azamat Ziyo O‘zbek davlatchiligi tarixi: (Eng qadimgi davrdan Rossiya bosqiniga qadar). T., 2000. Axmadjonov Rossiya imperiyasi Markaziy Osiyoda. T., 2003 Ismoilova J. Farg‘ona vodiysida milliy ozodlik kurashlari. T., 2003. Istoriya Uzbekistana. – T.: Fan, 2012. Sagdullayev A.S. Qadimgi O‘rta Osiyo tarixi. T., 2004.

ETIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!!