Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
657 
ЗАРАРКУНАНДА ҲАШОРАТЛАР ВА КАСАЛЛИКЛАРГА ҚАРШИ 
КУРАШИШНИНГ ТАРИХИЙ ВА ҲОЗИРГИ ИҚТИСОДИЙ 
МУАММОЛАРИ 
 
А. Ж. Тошбоев,
ТДАУ, и.ф.н., доцент

Д. Расулова, 
ТДАУ катта ўқитувчи
 
Б.Ч. Рахматуллаев, 
ТДАУ, Термиз филиали 
кафедра мудири, ассистент 
 
Иқтисодиётни модернизациялаш ва қишлоқ хўжалиги экинларини 
дивесификация қилиш шароитида ўсимлик зараркунанда ҳашоратларига 
қарши кураш йўлларини доимй равишда такомиллаштириб боришни тақозо 
этади. Чунки дунё амалиётида ўсимлик зараркунанда ҳашоратлари ва 
касалликларига қарши курашишнинг кимёвий, биологик, физик, механик, 
карантин, селекцион-генетик, агротехник ва интеграцион усуллар бўлиб 
зараркунанда ва касалликларга қарши курашиш учун хизмат қилади.
Республиканинг асосий тармоқларидан ҳисобланган деҳкончилик энг 
сердаромад соҳаларидан бири бўлиб, аҳолини арзон ва сифатли қишлоқ 
хўжалик маҳсулотлари билан таъминлайди. Лекин бугунги кунда экин-
ларнинг ҳосилдорлигини ошириш, экологик тоза маҳсулот ериштриш 
хорижий давлатлар қатори республикада ҳам асосий
муаммо бўлиб туради. 
Олдимиздаги асосий вазифалардан бири махсулот сифатини ва уни 
рақобатбардошлигини ошириш, аҳолига экологик тоза озиқ – овқат, 
махсулотларини етиштириш ҳамда унинг таркибидани нитрат миқдорини 
камайтириш учун минерал ўғитлардан самарали фойдаланиш, биомаҳсулот-
ларни қўллаш долзарб муаммолардан ҳисобланиб келинмоқда.
Қишлоқ хўжалик экинларини парваришлашда зараркунандалар, касал-
ликлар ва бегона ўтлардан ҳимоя қилиш тадбирларини амалга оширилишига 
қарамасдан олинадиган ҳосилнинг 3/1 қисмини йўқотишга тўғридан-тўғри 
олиб келинмоқда. 
Фермер хўжаликлари, деҳқон ва томарқа ер эгалари тамонидан 
экинларини парваришлашда кимёвий воситалардан фойдаланиш юқори 
самара бермасдан молиявий зарардан ташқари ялпи маҳсулот ҳажми кескин 
камайиб кетмоқда. Биз биоматериаллардан фойдалнишни тавсия этамиз 
чунки узоқ йилларбан буён фойдалиб келинаётгани иқтисодий жиҳатдар 
самарали эканлиги асослаб берганмиз. Масалан, 1982 йилда республика 
бўйича 369 та биологик ишлаб чиқариш лабараторияси бўлиб шундан 69 таси 
Сурхандарё филоятида жойлашган. 1982 йилда ўсимликларни ҳимоя қилиш-
нинг биологик усули қарийиб 2 млн. гектар майдонда, вилоятда эса 212,3 
минг гектарга қўлланилган. Шу даврларда пахта ҳосилини ҳимоя қилишнинг 
биологик ва химёвий усуллари нисбати тегишлича 1:0,69 ва 1:0,45ни ташкил 
этган.

---