Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

30
55
70
80
85
87
84
78
70
0
20
40
60
80
100
20
40
60
80
100
120
140
160
180
ц/г
а
Сарфланган угит микдори, кг

---

 
186 
эгри чизиқдаги оптимал нуқтадан ўтиб кетилган бўлса, унда уни хосил 
миқдорини биз кам миқдор ўғит миқдори билан етиштиришимиз мумкин. 
Юқоридаги мисолда биз 70 ц хосилни 180 ёки 60 кг ўгит сарфи орқали 
эришишимиз мумкин. Албатта, ўйлаймизки хар томонлама иккинчи вариант 
афзаллироқдир. Шунинг учун ишлаб чиқариш функциясини билиш мухим 
ахамиятга эга. Лекин ишлаб чиқариш функциясини фақат бир ёки икки омил 
ишлатилиши шаклида кўриш мумкин.
2.Расм. Узум хосилини етиштириш учун сарфланадиган 
омилларнинг комбинациялари мисоли. 
 
Агар икки омил таъсиридаги ишлаб чиқариш функциясини кўриб 
чиқсак, биз икки омилнинг хар бир комбинацияси натижасида бир хил хосил 
миқдорини етиштириш имконини қўлга киритамиз. Хосил миқдорини ошиб 
бориши кўзда тутилса, унда хар бир омилнинг хажми хам хар хил 
пропорцияда ошади. Маълум бир ишлаб чиқариш шаклини танлаш 
омилларимизнинг қўл остидалиги ёқи уларнинг нархидан келиб чиққан холда 
амалга ошади. Буни биз Расм 2. да кўрсатиб ўтамиз. 
Графикдан келиб чиққан холда икки мисол тариқасида изланилаётган 
омиллар хар комбинациялари натижасида 75 ва 85 ц/га хосилдорлик 
эришилмоқда. Кўриниб турибдики, агар биз камроқ ўгит ишлатмоқчи бўлсак, 
унда биз кўпроқ кўчат экишимиз керак ва бинобарин. Бунда биз алмаштириш 
коэффиценти деган кўрсаткични қўллаймиз. Бу кўрсаткич бизга агар биринчи 
фақтор маълум бир бирликка камайса, иккинчи омил сарфини қанчага 
ошиши кераклиги тўгрисида маълумот беради.
Ханузгача ишлаб чиқариш функциясининг кўриб чиқилган ахамияти 
махсулот етиштириш сохасига тегишли. Агар биз ресурсларимизнинг 
тнқислигидан ёки махсулот миқдоримизни максималлаштириш (кўпроқ 
одамни қорнини тўйдириш) мақсадидан келиб чиқсак, бундай интерпретация 
шакли тўгри бўлар эди. Лекин биз бозор иқтисодиёти шароитида фаол 
кўрсатадиган фермер тўгрисида гап юритар эканмиз, асосий вазифлари-
мизнинг биринчиси бу албатта даромадимизни максималлаштиришимиз 
керак бўлади. Шу орқали биз танлаб олган ишлаб чиқариш шаклимизни 
рақобатбардошлигини ифодалаш имкониятига эга бўла оламиз. Нима учун 
биз манна шу мева ёқи узум етиштириш технологиясини танлаймиз ва 
қандай қилиб унинг бошқа ўсимлик турлари хамда қишлоқ хўжалиги