Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
605 
тузилмаларнинг амалий фаолиятининг ўзига хос хусусиятларини инобатга 
олган ҳолда виртуал корхона ягона ахборот тизимига асосланган бозор 
тартибини энг яхши бажариш учун асосий ваколатларга эга корхоналар 
(ташкилотлар, шахсий жамоалар ва одамлар) нинг вақтинчалик кооператив 
тармоғи сифатида белгиланиши мумкин [2]. 
Маркетинг 
нуқтаи 
назаридан, 
виртуал 
корхонанинг 
мақсади 
истеъмолчиларнинг эҳтиёжлари ва истеъмолчиларнинг талабларини 
қондиришдан максимал даражада фойдаланиши туфайли фойда олишдир. 
Шубҳасиз, бу мақсад бозорга йўналтирилган барча корхоналарга хосдир. 
Бироқ, биринчи навбатда, виртуал корхоналар "ўртача" сегментнинг баъзи 
эҳтиёжларини қондиришга эмас, балки муайян истеъмолчиларнинг 
(мижозларнинг) муайян талабларини қондириш учун бозорнинг баъзи бир 
буюртмаларини бажаришдан иборатдир. Иккинчидан, виртуал корхона турли 
шерикларнинг ресурсларини ягона тизимга бирлаштириб, буюртма 
тезлигини ва сифатини оширади. 
Амалий нуқтаи назардан, одатда ("монолитик") корхона, масалан, 
бозорда янги маҳсулотни ишлаб чиқишни талаб қилади ва муҳим 
ресурсларни ўз ичига олади. Аксинча, виртуал корхона ресурсларни, 
билимларни ва қобилиятларни мувофиқ бозор эҳтиёжларига эга бўлган янги 
ҳамкорларни излайди, ушбу фаолиятни биргаликда ташкил қилиш ва амалга 
ошириш учун, яъни, бозорда рақобатбардош устунликка эришиш учун 
ресурслар ва қобилиятлар шаклида асосий ваколатга эга корхоналар 
(ташкилотлар, алоҳида жамоалар, одамлар) танланади. 
Одатда, шериклик муайян вақт давомида ёки муайян натижага 
эришилгунга қадар (масалан, буюртмани бажариш) тузилади. Бошқача қилиб 
айтганда, шерикчилик вақтинчаликдир, масалан, маҳсулотнинг ҳаётийлик 
жараёнининг муайян босқичларида ёки бозор ҳолати ўзгарганда, янги 
ҳамкорлар тармоққа жалб қилиниши мумкин ёки айрим шахслар чиқариб 
юборилиши мумкин. 
Табиийки, бутун тармоқнинг самарали ишлаши учун ҳамкор корхоналар 
келишилган иқтисодий жараёнларга асосланган бўлиши керак. Мисол учун, 
энг яхши мос келадиган бозор эҳтиёжлари учун, кўпинча географик 
жиҳатдан масофадан туриб, кўплаб корхоналар тармоқда бирлаштирилганда, 
бундай корхоналар тезкор ахборот ва коммуникацияларсиз ўзларининг 
ҳаракатларини мувофиқлаштиришни қийинлашиши аниқ. Шунинг учун 
ахборот муаммоларини ҳал қилиш учун тармоқ ахборот-коммуникация 
технологияларини кенг қўллаш асосида ягона ахборот тизимига эга бўлиши 
керак.
Юқоридаги фикрларни ҳисобга олган ҳолда, ташкилотларнинг виртуал 
шаклларининг асосий афзалликлари: энг яхши ресурсларни, билим ва 
қобилиятларни камроқ вақт билан танлаш ва улардан фойдаланиш 
қобилиятини таъкидлаш мумкин. Ушбу фазилат ва тармоқни ташкил 
қилишда виртуал корхоналарнинг қуйидаги асосий рақобат афзалликлари 

---