Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
479 
Natijada, rahbarning ish kuni juda koʼp miqdordagi kichik, ammo muhim 
narsalar bilan toʼladi - inventarizatsiya qilish, moliyaviy hisobotlarni tahlil qilish 
va koʼp vaqt va kuch talab qiladigan boshqa vazifalar. Shunga oʼxshash usullardan 
foydalangan holda menejer oʼziga tegishli boʼlgan masalalar: aniq mahsulotga 
boʼlgan talab, mavjud assortiment yoki ishlab chiqarish stavkalari toʼgʼrisida aniq 
va oʼz vaqtida maʼlumot ololmaydi. Bu esa korxonamizning salmog’iga salbiy 
ta’sir etishi turgan gap. 
Buxgalteriya hisobi asosan tashqi foydalanuvchilar uchun soliq va boshqa 
organlarga hisobot berish maqsadida oʼtkaziladi va toʼgʼridan-toʼgʼri korxonaning 
asosiy ishtirokchisi - uning rahbariga yoʼnaltirilmaydi. Faqat buxgalteriya 
usullariga asoslanib, menejer hech qachon faoliyatning toʼliq manzarasini koʼra 
olmaydi, rivojlanish istiqbollarini baholay olmaydi va ish jarayonidagi mavjud 
oʼzgarishlarga tezda javob bera olmaydi. Olingan xabarlar tufayli u faqat qanday 
boʼlganiga guvoh boʼladi, ammo tarix oʼzgarishini, ular aytganidek, endi mumkin 
emas. 
Buxgalteriya maʼlumotlari yordamida korxonani boshqarish juda qiyin, 
chunki buxgalteriya ishchilari buxgalteriya hisobining asosiy tamoyillaridan biri 
bilan cheklangan, unga koʼra har qanday, hatto yeng arzimas maʼlumot ham 
hujjatlashtirilishi kerak. Shuning uchun, agar biron bir hujjat boʼlmasa yoki u 
notoʼgʼri tuzilgan boʼlsa, unda buxgalteriya yozuvi boʼlmaydi. Shunday qilib, 
koʼrib chiqish uchun hech qanday maʼlumot boʼlmaydi. 
Odatda, bu uchinchi tomon tashkilotining hujjatidagi (faktura, schyot-faktura) 
kechikishdir. Yetkazib berildi, tovarlar qabul qilindi, ammo hujjat hali kelmagan. 
Maʼlum boʼlishicha, operatsiya xuddi shunday amalga oshiriladi. 
Ushbu kichik xatolar va maʼlumotlarning kechikishi nafaqat daromadlar va 
xarajatlarni doimiy ravishda kuzatib borishga imkon bermaydi, balki ularni amalga 
oshirish jarayonida uzilishlarga olib kelishi mumkin (masalan, yetishmovchilik, 
ortiqcha ish yoki boshqa muammolar). 
Korxonada boshqaruv hisobini joriy yetish tashkilot oldida turgan 
muammolarni hal qilishning yeng samarali usullaridan biridir. U bizning chet 
yellik hamkasblarimiz-iqtisodchilarimiz tomonidan ancha vaqt va katta 
muvaffaqiyat bilan ishlatilgan. Buxgalteriya hisobini boshqarish usullari 
kompaniya faoliyatidagi xatolarni oʼz vaqtida aniqlash, ularni tuzatish va 
toʼplangan va qayta ishlangan maʼlumotlar asosida xabardor qaror qabul qilish 
imkonini beradi. 
Boshqaruv hisobi aniq nima va uning samaradorligi nimada? Boshqaruv 
hisobi bu buxgalteriya hisobi singari uni oʼlchash, sintez qilish va roʼyxatdan 
oʼtkazish bilan shugʼullanadigan maʼlumot toʼplash tizimidir. Ammo shunga 
oʼxshash koʼrinadigan buxgalteriya tizimlari oʼrtasida katta farq boʼlishi mumkin. 
Bu menejment buxgalteriya hisobi nafaqat kompaniyaning faoliyati toʼgʼrisidagi 
maʼlumotlarni qayd qiladi, balki olingan maʼlumotlarni sharxlaydi va unga 
asoslangan boshqaruv qarorlarini qabul qiladigan menejerga taqdim etadi. 
Ba'zi manbalarda "boshqaruv hisobi" tushunchasi "istiqbolli buxgalteriya 

---