Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
377 
Фуқаролик кодекси: (2021 йил 1.01 гача бўлган ўзгартиш ва қўшимчалар 
билан), Ўзбекистон Республикасининг Солиқ кодекси (янги таҳрири). 
(31.12.2019 й., 02/19/СК/4256-сон; 11.03.2020 й., 03/20/607/0279-сон), 
Ўзбекистон Республикасининг Божхона кодекси (янги таҳрири) (2016 йил 20 
январ, 400-сонли ЎРҚ) ва бошқа тегишли қонун ҳужжатлари ҳисобланади. 
Шу билан бирга, экспертлар Ўзбекистон Республикаси Қонуни «Бухгалтерия 
ҳисоби тўғрисида», 2016 йил 13 апрель, № ЎРҚ, - 404, Ўзбекистон 
Республикаси Қонуни «Аудиторлик фаолияти тўғрисида» (янг таҳрири), 2000 
йил 26 май, 78-II-сон (2020 йил 23.01 гача бўлган ўзгартиш ва қўшимчалар 
билан), бухгалтерия ҳисоби миллий ва Халқаро стандартлари, аудиторлик 
фаолияти миллий ва Халқаро стандартлар ва бошқа тегишли норматив 
ҳужжатларга мурожаат қилишлари мумкин. 
Шундай қилиб, суд-бухгалтерия эксперти ўз ишида ҳар хил норматив-
ҳуқуқий ҳужжатлар талабларини қўллаши ва ҳуқуқ соҳасига тааллуқли ҳамда 
ижтимоий-иқтисодий тармоқларга тааллуқли кенг кўламли ахборотлар 
ҳажмига эга бўлишлари керак. Буларни шартли равишда қуйидаги учта 
гуруҳга бўлишимиз мумкин: 
-
экспертлар фаолиятини тартибга солувчи ҳужжатлар ва норматив 
ҳужжатлар; 
-
хўжалик юритувчи субъект фаолиятини тартибга солувчи 
ҳужжатлар ва норматив ҳужжатлар; 
-
услубий тавсифдаги ахборотларни ўз ичига олувчи ҳужжатлар ва 
бошқа ахборотлар. 
Суд-бухгалтерия 
экспертизаси 
мажбурий 
тайинланадиган 
суд 
экспертизалари қаторига киритилмайди, балки заруратга қараб тайинланади. 
Ҳар бир муайян иш бўйича дастлабки тергов, терговчи, суд, маъмурий ҳуқуқ 
бузарликлар тўғрисидаги ишларни кўриб чиқаётган шахс ёки орган мазкур 
масалани муайян вазиятлардан келиб чиққан ҳолда ҳал этишлари лозим. Суд-
бухгалтерия экспертизаси ўтказилаётган вақтда барча ҳолатларни олдиндан 
билиш қийин, чунки айрим суйистеъмолликларнинг ўзига хосликларини, 
барча жиноий ва фуқаролик ишларининг хусусияларини кўзда тутиш мумкин 
эмас. Лекин, айрим ҳолларда экспертиза тайинланиши мажбурийдир 
(масалан, тафтиш натижалари тергов материалларига мос келмаганида, агар 
келишмовчиликларни такрорий тафтиш ўтказиш чоғида бартараф этиш 
имкони бўлмаса ёки, агар айибланувчи тақдим этган ҳужжатларини 
тафтишчининг ҳисобга олмаганлигини билдириб, тафтиш натижалари 
бўйича ҳақ-ҳуқуқларини талашаётган бўлса ва ҳ.).
Суд-бухгалтерия экспертизасининг 
умумий мақсади
бухгалтерия ҳисоби 
ва ҳисоботининг тўғри ташкил этилганлигини
1
, қўйилган масалалар бўйича 
асосли хулоса бериш учун молия-хўжалик фаолияти фактларининг 
ишончлилигини аниқлашдан иборат.
1
Ўзбекистон Республикаси Қонуни «Бухгалтерия ҳисоби тўғрисида», (2016 йил 13 апрель, № ЎРҚ, - 404) 
11-моддасининг талаблари

---