Аграр тармоқ иқтисодий салоҳиятини оширишда институционал ислоҳотлар ва

 
307 
жаҳон мамлакатлари қонунчилигида кооператив бирлашмалар антитрест 
қонунчилиги чекланишлари остига тушмайди. Европа, айниқса Шимолий 
Европа мамлакатларида кооператив уюшмалар ўзфаолияти билан алоҳида 
қишлоқ хўжалик маҳсулотлари бозорининг 70-100 фоизни қамраб олади, 
шунга қарамай бу уларни антимонопол органлар томонидан таҳлил қилишга 
имкон бермайди. 
Кооперациянинг аҳамияти кооператорлар ҳаётинингмазмуни бўлган 
кооперативнинг функционал асосидан ташкил топади. Қайсиким, бу қадрият 
умум-хўжалик фаолияти, бошлиқлар ва аъзоларининг ахлоқи бўлиб, улар 
жамиятда машҳур бўлишини ва кооператив ташкилотлар, корхоналарнинг 
мустаҳкам ўсишини таъминлайди. 
Кооперативлар энг аввало истеъмолчиларнинг иқтисодий энг бўш 
қатламлари, майда ишлаб чиқарувчилар ва деҳқонлар орасида қувватланиш 
топади. Бошданоқ кооператив ҳаракати қатор принципларни илгари суриб, 
улар ҳозиргача кооперативлар асосий фаолиятини белгилайди. 
Юқорида таъкидланганлардан шундай хулоса қилиш мумкинки, 
кооперация бу - маълум соҳада ўз маблағлари ва ҳаракатларини бирлаштириб 
кооператив аъзолари йирик хўжалик ташкилотнинг турли афзалликларидан 
фойдаланиш имкониятига эга бўлишдир. 
Кооператив эса – ихтиёрий ташаббускор ва ўз-ўзинибошқарувчи жамоат 
ташкилоти бўлиб, ўз олдига аъзоларининг ҳаёт ва меҳнат шароитларини 
яхшилашга кўмаклашиш мақсадини қўяди ватадбиркорлик фаолиятини 
амалга ошириш учун ҳиссадорлик асосида шахсларнинг ихтиёрий бирлашуви 
орқали ташкил этилади ва ўз-ўзини молиялаштириш асосида фаолият 
кўрсатади. 
Ҳозирги дунёда кооператив ҳаракат тажрибаси
1
барча жиҳатлардан 
диққат билан ўрганилиш ва амалий фойдаланишга лойиқ, чунки кооперация 
инсон фаолиятининг интернационал ҳодисаси.Чет элда кооператив 
фаолиятни ўрганишнинг амалий аҳамияти яна шундаки, у халқаро нуқтаи 
назаридан ўзаро фойдали ва ўзаро манфаатли ҳамкорликни яхшироқ амалга 
оширишга имкон беришдан иборат. 
Ҳудудий 
кооперациялар 
фаолиятини 
самарали 
ташкил 
этиш 
ваЎзбекистон шароитидафаолият юритишнинг кооперативларнингқуйидаги 
тамойилларга қатьий риоя қилишмақсадга мувофиқ: 
-
кооператив асосларида тузилаётган корхоналар фаолияти илмий ва 
иқтисодий асослаш; 
-
янги хўжалик тузилмаларга ихтиёрий бирлашиш ва ҳужжатлар ҳамда 
қарорларни демократик асосларда қабул қилиш; 
-
фермер 
хўжаликлари, 
корхоналар, 
ташкилотлар 
ва 
давлат 
идораларининг ўзаро манфаатдорлигини таъминловчи хўжалик юритиш 
шаклларини танлаш; 
- кооператив ташкилотларга хўжаликни юритишда ҳудудий, ижтимоий-
1
И.Н.Буздалов. Возрождение кооперации. –М.1990 145 стр.

---