Agarbiz o’zbekistonimizni dunyoga tarannum etmoqchi, uning qadimiy tarixi va yorug; kelajagini ulug’lamoqchi, uni avlodlar xotirasida boqiy saqlamoqchi bo’lsak, avalombor buyuk yozuvchilarni, buyuk shoirlarni

 
ТАЛАБАЛАРНИНГ ДИНИЙ ЭКСТРЕМИЗМ ВА ТЕРРОРИЗМГА ҚАРШИ КУРАШИШ 
ИММУНИТЕТИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ 
 
ТУРСУНБАЕВ Н.И., ХАМИДОВ Ж.А., Низомий номидаги ТДПУ 
 
Ўзбекистон Республикасида “Таълим тўғрисида”ги Қонуни ҳамда “Кадрлар тайёрлаш миллий дастури” 
нинг қабул қилиниши республикамиз таълим тизимини тубдан ислоҳ қилиб, таълим жараёнини ўқитувчи 
шахсига йўналтиришни давлат сиёсати даражасига олиб чиқди. Таълим жараёнида янги ижтимоий 
муносабатларга эркин кириша оладиган, умумбашарий, умуминсоний қадриятларни эътироф этадиган, ижодий 
ва ижтимоий фаол янги авлодни шакллантириш, шунингдек ўз ҳақ-ҳуқуқларини тўлиқ англаган, мустаҳкам 
фуқаролик позициясига эга ёшларни тарбиялаш долзарб масалалардан саналади. Ватанга содиқ ёшларни 
тарбиялаш, демократик ислоҳотларни чуқурлаштириш ва фуқаролик жамиятини ривожлантириш жараёнида 
уларнинг ижтимоий фаоллигини ошириш, жиноятчиликка қарши курашиш ва ҳуқуқбузарликларнинг олдини 
олиш, диний экстремизм, терроризм ва уюшган жиноятчиликнинг бошқа шаклларига қарши курашиш бўйича 
аниқ мақсадга қаратилган чора-тадбирлар 2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини 
ривожлантиришнинг бешта устувор йўналишлари бўйича ҳаракатлар стратегиясида белгилаб берилган.
Ҳар қандай ахборот мазмуни, моҳияти, таъсир этиш даражаси, жамиятга фойдали ёки зарарли 
эканлиги, шахсни ёвузликка ёки эзгуликка даъват этиши билан турли кўринишларда намоён бўлади. Бу эса 
ёшлар онги ва тафаккурига ўз таъсирини кўрсатмай қолмайди. Масалан: ёшларнинг аксарияти бўш вақтларида 
аудио, видеолар эшитиш ва кўриш, мобил телефонлар орқали турли ижтимоий тармоқларда мулоқот қилиш, 
ахборот алмашиш билан банд бўлади. Бу жараёнда уларнинг таълимга оид маълумотлар ўқиётганига ҳеч ким 
кафиллик бера олмайди. Шунинг учун ёшларнинг бўш вақтини назоратга олиш ва самарали ўтказишни ташкил 
этиш муҳим аҳамиятга эгадир. Акс холда, ахборот ёшлар руҳияти, дунёқараши ва билимларига салбий таъсир 
қилувчи қуролга айланиши мумкин. 
Кўп ҳолларда ёшларни миллий аҳлоққа зид баъзи фильмлар, видеороликлар, рекламалар, ҳар хил 
зарарли ўйинлар қизиқтиради ҳамда бундай ахборотлар ёшларда ёвузлик, зўровонлик, одам ҳаётига таҳдид 
қилишга мойилликнинг пайдо бўлишига олиб келади. Интернет тармоқларида мавжуд бўлган турли 
маълумотлар саралаш ва умуминсоний билимларни ўзлаштиришга бўлган ҳаракатларни бошқа тарафга 
йўналтиради. Ушбу тармоқдаги турли ниқоблар билан яширинган маълумотлар ёшларни диний экстремизм, 
терроризм ва уюшган жиноятчилик йўлига бошлаётганини ўзлари ҳам билмай қолишади. 
Терроризм лотинча “terror” сўзидан олинган бўлиб, зўрлик, зўровонлик деган маънони англатади. 
Ўзбекистон Республикасининг 2000 йил 15 декабрда қабул қилинган “Терроризмга қарши кураш 
тўғрисида” ги қонунида терроризм тушунчасига қуйидагича таъриф берилган: Терроризм - мафкуравий ва 
бошқа мақсадларга эришиш учун шахснинг ҳаёти, соғлиғига хавф туғдирувчи, мол-мулк ва бошқа моддий 
объектларнинг йўқ қилиниши хавфини келтириб чиқарувчи ҳамда давлатни, халқаро ташкилотни, жисмоний 
ёки юридик шахсни бирон-бир ҳаракатлар содир этишга ёки содир этишидан тийилишга мажбур қилишга, 
халқаро муносабатларни мураккаблантиришга, давлатнинг суверенитетини, худудий яхлитлигини бузишга, 
хавфсизлигига путур етказишга, қуролли можаролар чиқаришни кўзлаб иғвогарлик қилишга, аҳолини 
қўрқитишга, ижтимоий-сиёсий вазиятни барқарорлаштиришга қаратилган, Ўзбекистон Республикасининг 
Жиноят кодексида жавобгарлик назарда тутилган зўрлик, зўрлик ишлатиш билан қўрқитиш ёки бошқа жиноий 
302 

---

қилмишдир.
Ўзбекистон Республикасининг “Терроризмга қарши кураш тўғрисида”ги қонунига мувофиқ 
республикамизда терроризмга қарши кураш қонунийлик, шахс ҳуқуқлари, эркинликлари ва қонуний 
манфаатларининг устуворлиги, терроризмнинг олдини олиш чоралари устуворлиги, жазонинг муқаррарлиги, 
терроризмга қарши кураш ошкора ва ноошкора чоралари уйғунлиги, жалб қилинадиган кучлар ва воситалар 
томонидан террорчиликка қарши ўтказиладиган тадбирлар асосида олиб борилади.
Ахборот турли ижтимоий қатламларга, профессионал ва миллий гуруҳларга ҳар хил таъсир этиши 
ҳамда уни истеъмол қилиш ҳам бир-биридан фарқ қилганлиги боис, кишиларда, айниқса, ёшларда ахборотни 
саралай олиш, яъни ахборот истеъмоли маданиятини юксак даражада шакллантириш учун ёшларда миллий 
ғypyp, ватанпарварлик, фидойилик туйғуларини уйғотиш ўта муҳим. Ҳар томонлама комил ва баркамол 
авлодни вояга етказиш, ёшларимизни миллий ва умуминсоний қадриятлар руҳида тарбиялаш масаласи давлат 
сиёсатининг устувор вазифаларидан биридир. 
Таълим-тарбия соҳасида фаолият юритаётган устоз ва мураббийларга юқорида таъкидлаб ўтилган 
муҳим вазифаларни бажаришда катта масъулият юклатилган бўлиб, ҳар бир машғулот, ахборот ва мураббийлик 
соатларида ушбу вазифаларни талаба-ёшларга етказиш ҳамда уларда ижтимоий тармоқлардаги маънавий 
жиҳатдан савияси паст бўлган ахборот ва маълумотларга нисбатан мустаҳкам иммунитетни шакллантириш 
даврнинг асосий талабларидан ҳисобланади.