|
Transport va energiya
Savdoni engillashtirish bo'yicha qabul qilingan chora-tadbirlarning samarasi Afg'onistonning transport va energetika infratuzilmasi rivojlanmaganligi bilan jiddiy cheklanishi mumkin. Bundan tashqari, yuqorida ta’kidlanganidek, O‘zbekiston va butun Markaziy Osiyo mintaqasi uchun Janubiy Osiyo mamlakatlari bilan transport aloqasi va dengiz portlariga eng qisqa chiqish masalalarida Afg‘onistonning o‘rni juda yuqori. Afg‘onistonning transport infratuzilmasini rivojlantirish masalasi o‘nlab yillar davomida xalqaro hamjamiyat tomonidan ko‘rib chiqilib kelinmoqda. Masalan, Osiyo taraqqiyot banki Afg‘onistonda 2017-2036 yillarga mo‘ljallangan transport sohasini rivojlantirishning yangilangan bosh rejasini ishlab chiqdi.
Afg'oniston energiyasi
O‘zbekiston Afg‘onistonning transport dasturini amalga oshirishda faol ishtirok etmoqda. Xabaringiz bor, 2010-yilda O‘zbekistonda Hayraton-Mozori Sharif yo‘nalishi bo‘ylab 100 kilometrlik temir yo‘l qurildi. 2017-yilda O‘zbekiston va Afg‘oniston o‘rtasida Mozori Sharif – Hirot temir yo‘li qurilishi to‘g‘risidagi bitim imzolangan edi. Davlatimiz rahbarining BMT Bosh Assambleyasining 75-sessiyasida e’lon qilingan tashabbuslariga qaytgan holda, BMT shafeligida Transport va kommunikatsiyalarning o‘zaro bog‘lanishini rivojlantirish mintaqaviy markazini tashkil etish taklifini alohida ta’kidlash lozim. Afg‘onistonning mintaqalararo iqtisodiy hamkorlik uchun transport-kommunikatsiya ahamiyatini inobatga olgan holda, ushbu markazning tashkil etilishi, jumladan, mintaqalararo savdoni rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan Afg‘onistonning transport-logistika tizimini rivojlantirishga xizmat qiladi.
So‘nggi yillarda Mozori Sharif-Kobul-Peshovar yo‘nalishi bo‘ylab temir yo‘l qurilishi ham faol muhokama qilinmoqda. Loyiha hozirda eng istiqbolli hisoblanadi, chunki u Pokistonning Karachi va Gvadar dengiz portlariga eng qisqa temir yo'l yo'nalishini taqdim etadi. Gazeta.uz saytida ISMI direktori Eldor Aripovning “Mozori Sharif-Peshovar”: Markaziy va Janubiy Osiyoning yangi kelajagiga yoʻlak” maqolasida ushbu loyiha amalga oshirilsa, xarajatlarni kamaytirish hisob-kitoblari keltirilgan.
Temir yo‘l O‘zbekistondan Pokistonga yuk tashishni 35 kundan 3-5 kungacha qisqartirishi kutilmoqda, Toshkentdan Karachiga konteyner tashish narxi 1400-1600 dollarni tashkil qiladi, hozir esa bu. 2600- 3000 AQSh dollari. Shuningdek, temir yoʻlning tavsiya etilgan marshruti foydali qazilmalarga boy hududlardan oʻtishi ham muhim. Xususan, temir yoʻl oʻtishi kutilayotgan viloyatlarda koʻmir, oltingugurt, mis, temir, marmar va boshqa foydali qazilmalar konlari mavjud.
Mozori Sharif-Peshovar temir yoʻlining ishga tushirilishi Markaziy va Janubiy Osiyoda inklyuziv iqtisodiy rivojlanishga erishish uchun kuchli platforma yaratadi.
So‘nggi oylarda O‘zbekiston, Afg‘oniston va Pokistonning loyihani amalga oshirish borasidagi faoliyati sezilarli darajada faollashdi. Joriy yilning 2 fevral kuni Toshkent shahrida ishtirokchi davlatlar, shuningdek, xalqaro moliya institutlari vakillari ishtirokida yig‘ilish bo‘lib o‘tdi. O‘zbekiston, Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi uchrashuv yakunlari bo‘yicha loyihaning “yo‘l xaritasi” imzolandi. Temir yo‘l qurilishini amalga oshirish va moliyalashtirishga mintaqa davlatlari, AQSh, Rossiya, Yevropa Ittifoqi mamlakatlari, xalqaro moliya institutlarini jalb etish ko‘zda tutilgan.
Afg'oniston kun tartibidagi O'zbekistonning boshqa bir xil darajada muhim yo'nalishlari - energetika va Afg'onistonning energetika infratuzilmasini rivojlantirishga ko'maklashish. Ayni paytda O‘zbekiston Afg‘onistonga elektr energiyasi yetkazib beruvchi eng yirik davlat hisoblanadi. Ayni paytda Afg‘oniston iqtisodiyoti elektr energiyasining keskin tanqisligini boshdan kechirmoqda. Elektr energiyasi importini oshirish imkoniyatlarini kengaytirish maqsadida Afgʻoniston va qoʻshni davlatlar Afgʻoniston viloyatlariga elektr energiyasi yetkazib berish infratuzilmasini kengaytirish ustida ishlamoqda. Xususan, Afg‘oniston va O‘zbekiston Surxon-Puli-Xumri elektr tarmog‘ini qurish loyihasini amalga oshirmoqda. Elektr uzatish liniyasining qurilishi Oʻzbekistondan Afgʻonistonga elektr energiyasi yetkazib berishni 70 foizga – 6 milliard kVtgacha oshirish imkonini beradi. yiliga h. 2020 yilda oktabr oyining ikkinchi yarmida Afg‘oniston va Osiyo taraqqiyot banki o‘rtasida ushbu loyihani moliyalashtirish bo‘yicha kelishuv imzolangan edi. Shartnomada 110 million dollar ajratish ko‘zda tutilgan bo‘lib, uning asosiy qismi o‘zbekistonlik pudratchilarni jalb qilgan holda qurilish ishlariga yo‘naltiriladi.
Bundan tashqari, Oʻzbekiston va Afgʻoniston Afgʻonistonda avtomobil va temir yoʻl, fuqarolik va sanoat maqsadlarida infratuzilma obʼyektlarini qurishga Oʻzbekiston loyiha-pudrat tashkilotlarini jalb etish imkoniyatlarini oʻrganib chiqayotganini alohida taʼkidlash joiz.
Do'stlaringiz bilan baham: |
