3
3
Кийимларим оз қолди
ва ҳадемай қипяланғоч
қоламан.
4
Одамлар ёки йиртқич
ҳайвонлар даф қилғудек
бўлса, мен ўзимни ҳимоя
қилолмайман.
5
Бу ерда мен дардла*
шадиган, менга
руҳ ва
таскин
берадиган
ҳеч
ким йўқ.
Лекин бу ернинг иқ-
лими иссиқ, кийим-бош-
сиз ҳам яшамоқ мумкин.
4
Лекин
бу
оролда
одамлар
ҳам,
йиртқич
ҳайвонлар ҳам йўқ. Даҳ-
шатли йиртқичлар мако-
ни бўлган Африка соҳил-
ларида қолиб
кетмага-
ним учун ўзимни бахтиёр
биламан.
5
Лекин турмуш учун
керакли ҳамма нарсалар-
ни ғамлаб ва ўз куним-
нинг
охиригача етадиган
озуқаларни йиғиб олган-
ман.
Бу ўй ва фикрлар менга зўр мадад бўлди. Ғам чек-
маслигим ва умидсизланмаслнгим
керак,
чунки ҳар
қандай оғир ва мушкул пайтда ҳам одам тасалли топа
рлади ва топмоғи керак деб ўйладим.
Мен уйимни юқорида баён қилиб эдим. Бу уй, атро-
фи шох ва ғўлачалар икки қатор қилиб қўйиб мустаҳ-
камланган тоғ бағридаги бир чодир эди. Қўрғонимнинг
чор атрофини девол ёки кўтарма деб атаса бўлади,
чунки деворнинг ташқи томонидан олтмиш сантиметр
қалинликда тупроқ ўйдим. Бир қанча вақтлар ўтган-
дан кейин эса (чамамда бир ярим йилча ўтгач) учини
тепалик бағрига қаратиб ходачалар ётқиздим, унинг
устидан шох ва бутоқлар ташлаб, хазон билан ёпдим.
Шундай қилиб ҳовлим усти ёпплган
шийпон тусига
кирдн. Энди юқорида айгганимдек бу
оролда йилнинг
маълум фаслларида қуйқб турадиган жаладан қўрқ-
масам бўлади.
Буюмларимнинг ҳаммасини бошлаб қўрғон ичига,
ундан кейин капа орқасидаги тепа бағридан кавлаган
!
46
www.ziyouz.com kutubxonasi
ғорга киритиб олганлигим ўцувчига юқорида аён бўл-
ган эди. Эътироф қилмогим керакки, нарсаларимнинг
ҳаммаси устма-уст, бетаргиб уйаб ташланган бўлиб,
ҳовли тўлиб ётар эди. Қадам босгудек бўш жой йўқ
эди, мен ашёларга ҳадеб қоқилиб-суриниб юрар эдим,
Буларнинг ҳаммасини бир жойга саранжом ва саринь
та қилиб қўймоқ учун ғорни анча кенгайтиришга тўғри
келди.
Қўрғонга ер тагидан кирадиган йўл қилиб олганим-
дан кейин, паррандалар ҳужумиаан ўзимни бехатар
қилмоқ учун бу ер таги йўлини
кенгайтириш ва яна
ҳам узайтиришга киришдим. Бахтимга бу тепалик қум
аралаш юмшоқ тупроқдан иборат экан. Ер таги йўлини
мўлжалга етказиб ўнг томонга қараб кавлаб бориб,
уни яна ҳам ўнг томонга бурдим ва шундай қилиб, бу
йўлимнинг охирини қўрғон орқасидан юзага олиб чиқ-
дим.
Ер тагидан ўтказилган бу йўл уйга бемалол кириб
чпқншим учун имкон берди ва
бунинг
натижасида
омборим ҳам анча кенгайди.
Бу ишларни тамом қилиб бўлиб, ўзимга курсилар
ясашга киришдим. Менга стул ва стол ҳар нарсадан
ҳам зарур эди: стол ва стулларим йўқлигидан ҳатто
шу ёлғизликда фақнрлик билан ўтаётган кунимдан ҳам
ҳузур-ҳаловат кўра олмадим, яъии одамларча овқат
емоқ, ёзиш ва ўқиш имконига эга бўла олмадим.
Ана шу тариқа мен дурадгор бўлиб олдим.
Умримда дурадгорлик
асбобини
қўлга
ушлаган
одам эмас эдим, шунга қарамай идрок ва тиришиб ҳа-
ракат қилиш орқасида бу ишни аста-секин ўрганиб ол-
дим, агар керакли асбобларим бўлганда ҳар қандақа
яхши мебелларни ҳам ясай
оладиган даражага етар-
дим.
Ҳеч бир асбоб бўлмагани ҳолда, мен битта болтаю
битта ранда билан шунчалик кўп буюм ясадимки, ҳеч
ким бундай оддий йўл билан шунча буюм ясамаган ва
бунчалик кўп меҳнат сарф қилмагандир. Биргина тах-
тани ясамоқ учун теракни кесиб, унинг шох ва бутоқ-
ларини буташга, пўстлоғини арчиб, у тахта тусига кир-
гунча икки ёнидан йўнишга тўгри келди. Бу усул жуда
ноқулай ва номувофиқ бўлганидан
бутун бир теракдан
битта тахта чиқар эди, холос. Бошқача илож йўқ, сабр-
тоқат қилиб ишламоққа тўғри
келди. Аммо менинг
вақтим бўш, барибир ўзим бирор иш қилмоғим лозим
47
www.ziyouz.com kutubxonasi
эди, шунинг учун вақтимнинг қаёққа ва қандан ишга
сарф бўлишининг асло аҳамияти йўқ эди.
Шу тариқа мен аввало стул билан стол ясаб олдим.
Кемадан олиб келинган калта-тахталарни шунга иш-
латдим. Кейин бир неча тахтани ўша оддий усулда
рандалаб, буларни ертўлага киритиб, мен
бир тахта
устига иккинчисини миндириб, кенглигини қирқ олти.
сантиметр қилиб бир неча полка — токча ясаднм. Бу
л ол ка— токчалар устигд асбоб-ускуналарни, мих, те-
мир парчалари ва бошқа майда-чуйда нарсаларни —
хуллас ҳар бир буюмни осонлик
билан топиб оладиган
қилиб жойлаштирдим. Бундан бошқа, ертўла деворига
қозиқ қоқиб, қозиққа милтиқ, тўппонча ва бошқа буюм-
ларни осиб қўйдим.
Ҳамма нарса саранжом-саришта қилингандан кейин,
ертўламни кириб кўрган
киши уни ҳар хил
рўзғор
буюмлари омбори деб билар эди. Омборда турли-тумаи
буюмлар шунча кўп бўлиб, булар тартиб билан тернл-
гап ва осиб қўйилганди, ҳар бир нарса ўз жойида ту-
рар эдики, омборга тикилиб ўзим дилдан
завқланар
эдим.
Шу вақтдан боцглаб кундалик дафтар тутиб, кун
бўйи қилган ишларимнинг ҳаммасини
ёзиб
бордим.
Дастлабки кунларда дафтарга'мунтазам ёзиб боролма-
дим,
чунки иш билан жуда банд эдим; бунинг устига
мени хафагарчилик шунчалик чулғаб олган эдики, бу
ҳолнинг кундалик дафтарга таъсир қилишидан қўрқ-
дим.
Лекин энди бу ғамгинликни бир қадар босиб олга-
нимдан кейин, бўлар-бўлмас, бекорчи орзу ва умидлар
билан ўзимни
юпатишни
ташлаганимдан
кейин, ўз
.уйимни тузатишга
киришдим,
рўзгоримни
тартибга
солдим, ўзимга стул билан стол ясадим, имкон борича
анча қулай ва
дуруст жойлашиб олиб, кундаликни ёзиб
боришга киришдим. Кундаликка ёзилган нарсалар юқо-
рида ўқувчига маълум бўлган бўлса ҳам буларни ба-
тафсил келтираман. Қайтариб айтаманки, сиёҳ тамом
бўлгунча кундаликни ҳеч канда қилмай ёзиб бордим.
Сиёҳ тамом бўлгандан кейин эса кундаликни тўхта-
тишга мажбур бўлдим.
48
www.ziyouz.com kutubxonasi
