Аerоkоsmoslıq usılıq – túrli ilimiy jumıslаrdа hámde kartalar dúziwde kоsmоstаn alınǵаn súwretlerden paydаlаnılаdı. Аfеliy

Íǵallıq deficiti – (jetispewshiligi) - salıstırma ıǵallıq penen suw puwlarınıń faktik elastikligi arasındaǵı parıq (ayırma) .

Íssılıq poyasları – tiykarınan Jer júzesinde ıssılıqtıń tegis emes bólistiriliwi nátiyjesinde payda boladı.

Íssıxana samarası – atmosferanı Quyashtan kelip atırǵan qısqa tolqınlı radiaciyanı ózinen ótkerip jiberiwi hám Jerden kelip atırǵan uzın tolqınlı radiaciyanı uslap qalıwı.

Ilimiy geografiyalıq jumıslar basqıshı – XVII-XIX ásirlerdi óz ishine aladı, arnawlı ilimiy ekspediciyalar shólkemlestirilgen, ilimiy jumıslar tiykarınan mámlekettanıw jónelisinde alıp barılǵan.