Adolat yo‘lida kurashdan buyuk bosqinlargacha. Tevton ritsarlarining sarguzashtlari haqida

Orden tanazzuli

Orden Buyuk Litva knyazligi va Polshaning birlashgan qo‘shinlari 1410-yil 15-iyulda bo‘lib o‘tgan Grunvald qishlog‘i yaqinidagi jangda orden qo‘shinini mag‘lubiyatga uchratganidan beri qiyinchiliklarga duch kela boshladi. Orden qo‘shinlarining umumiy soni turli xil hisob-kitoblarga ko‘ra, 11 dan 27 ming kishiga qadar bo‘lgan, dushman qo‘shinlari soni esa ancha ko‘p edi. Jangda taxminan sakkiz ming kishi halok bo‘ldi va 14 ming kishi asirga olindi. Orden boshlig‘i, magistr Ulrix fon Jungingen va Buyuk Marshal Vallenrod ham o‘ldirildi. Tevton ordeni qo‘shinlari yengilmas harbiy kuch sifatida o‘z obro‘sini yo‘qotdi. Litva Buyuk knyazligi va Polshaning birlashgan qo‘shinlariga Polsha qiroli Jagiello va uning amakivachchasi, Litva Buyuk knyazi Vitovt qo‘mondonlik qildi.

1411-yilda Marienburgni ikki oylik muvaffaqiyatsiz qamalidan so‘ng, orden Litva Buyuk knyazligiga tovon to‘ladi. Tinchlik shartnomasi imzolandi, ammo vaqti-vaqti bilan mayda to‘qnashuvlar sodir bo‘ldi. Prussiya davlatlari ligasi Muqaddas Rim imperiyasining imperatori Frederik III tomonidan tashkil qilindi. Bu o‘n uch yillik urushni qo‘zg‘atdi va unda Polsha g‘olib chiqdi. 1457-yilda Buyuk magistr qarorgohi Kenigsbergga ko‘chib o‘tdi. 1466-yilda Torunning Ikkinchi tinchlik shartnomasiga binoan, Tevton ordeni o‘zini Polsha qirolining vassali sifatida tan olishga majbur bo‘ldi.

Foto: Google Photos

Hokimiyatning yakuniy yo‘qotilishi 1525-yilda, Brandenburg Xenzollern sulolasidan Buyuk Tevton ordeni magistri Albrecht Gogenzollern protestantizmga o‘tib, Buyuk usta sifatida iste’foga chiqqach va Tevton ordeni tarkibiga kiruvchi asosiy hudud – Prussiya yerlarini sekulyarizatsiya qilishni e’lon qilganida sodir bo‘ldi. Bunday qadam Polsha qirolining roziligi va ushbu reja muallifi Martin Lyuterning vositachiligi bilan amalga oshdi. Yangi tashkil etilgan Prussiya gertsogligi Yevropadagi birinchi protestant davlatiga aylandi, ammo katolik Polshasiga qaramlikda qolishda davom etdi.

Rasmiy ravishda, o‘z hududiy mulki va ta’sirini yo‘qotgan orden 1809-yilgacha mavjud bo‘lib, Napoleon urushlari paytida tarqatib yuborildi. Buyurtmani tiklash 1834-yilda amalga oshirildi, ammo siyosiy va harbiy ambitsiyalarsiz bu faqat xayriya va kasallarga yordam berish bilan bog‘liq edi.