Қадими Шарқ ва Ғарб фалсафаси вужудга

58
Фома Аквинскийнинг
ижтимоий-фалсафий қарашлари 
Шахс - «оқилона табиатдаги 
энг олижаноб» ҳодиса, 
Шахс ақл-заковат, сезгилар ва 
ирода билан тавсифланади.
Ақл-заковат иродадан 
устун туради. 
Худони билишни Худога бўлган 
муҳаббатдан кейинги ўринга қўяди,
яъни сезгилар, агар улар оддий
нарсаларга эмас, балки 
Худога қаратилган бўлса, 
ақлдан устун бўлиши мумкин. 
Инсонга аввало ижтимоий мавжудот сифатида, давлатга эса 
халқ фаровонлиги ҳақида ғамхўрлик қилувчи ташкилот 
сифатида ёндашади. Ҳокимиятнинг моҳиятини ахлоқ, 
хусусан яхшилик ва адолат билан боғлайди ва ҳатто 
халқнинг адолатсиз подшоларга қарши бош кўтариш 
ҳуқуқи тўғрисида сўз юритади 

---

*
Фома Аквинскийнинг
ижтимоий-фалсафий қарашлари
59
Худо одамлар онги ва қалбига 
жойлаган «табиий қонун» ва
черковнинг давлат ва
фуқаролик жамиятидан 
устунлигини
белгиловчи «илоҳий қонун»
ҳақидаги муаммони ҳам
муҳокамага киритади. 
Дунёвий ҳаёт бўлғуси маънавий
ҳаётга тайёргарликдир. 
Подшонинг ҳокимияти олий –
маънавий ҳокимиятга бўйсуниши 
лозим. Бу ҳокимиятни осмонда –
Исо Масиҳ, Ерда – Рим Папаси
бошқаради. Фома Аквинский
сиёсий ҳокимият шаклларини 
муҳокама қилар экан, 
Аристотель каби монархияни 
афзал кўради. 
Фома Аквинский фалсафаси XIV асрдан бошлаб 
доминикан схоластларининг байроғига айланди,
XVI асрдан эътиборан иезуитлар томонидан тарғиб қилина
бошлади. XIX асрнинг иккинчи ярмидан бошлаб унинг
таълимоти ҳозирги замон фалсафий тафаккурининг 
қудратли оқимларидан бири саналган неотомизм
негизига айланди

---

60