Қадими Шарқ ва Ғарб фалсафаси вужудга

48
Зардўштийлик
Асосчиси
Зардўшт Сепитома
Асосий ғояси
Эзгу фикр, 
эзгу сўз, 
эзгу амал
Эътиқод
Якка худолик
Асосий манбаси
“Авесто”
Яшт
Ясна
Биндедот
Биспарат
Хордо Авесто
(Кичик Авесто)

---

49
“Авесто” 
Ўз даврининг ҳуқуқий, ахлоқий
меъёрлари ўз аксини топган. 
Олам нур ва зулмат, ҳаёт ва ўлим,
тана ва жон, яхшилик ва ёмонлик, 
эркинлик ва тобелик кабиларнинг 
азалий курашидан иборат
Ҳаётнинг кечиши: табиатда нур ва зулмат,
борлиқда ҳаёт ва ўлим, ижтимоий ҳаётда
яхшилик ва ёмонлик, нафосат оламида 
гўзаллик ва хунуклик, динда Ахурамазда 
ва Ахриманнинг азалий ва адабий зиддияти 
каби шаклларда намоён бўлади
Олов – оламни нурафшон қилувчи,
Одамларни гуноҳлардан покловчи
сеҳрли куч. Ер ва сув – ҳаёт манбаи. 
Миллий давлатчилик анъналари 
ўз аксини топган бу китоб, фақат
мустақиллик йилларида қадрланди.
2001 йилда “Авесто”нинг
2700 йиллиги нишонланди. 
“
Авесто” китобини биринчи
марта ўзбек тилига Асқар Маҳкам
таржима қилган.

---

50
Хулоса:
Қадимги Шарқ ва Ғарб фалсафаси 
мазкур дунё маданиятининг 
ўзаги ҳисобланади, Ғарб ва Шарқ
маънавий цивилизациясининг
қиёфасини белгилайди. 
Фалсафа қадимги дунёнинг
барча маънавий 
қадриятлари: санъат ва дин, 
ахлоқ ва эстетик тафаккур,
ҳуқуқ ва сиёсат, педагогика
ва фанни қамраб олган.
Шарқ маънавий цивилизацияси шахснинг 
борлиғига, унинг ўзликни англаш туйғусига
ва моддий дунёдан узоқлашиш орқали ўзини ўзи 
камол топтиришига мурожаат этиш руҳи
билан суғорилган бўлиб, бу Шарқ
халқларининг турмуш тарзида ва 
маданий қадриятларни ўзлаштириш
усулларида ўз аксини топган
Ғарб маънавий цивилизацияси 
ўзгаришларга, ҳақиқатнинг тагига етиш 
йўлидаги изланишларга очиқ бўлган. Бу 
изланишлар турли, шу жумладан 
атеистик, интеллектуал ва амалий 
йўналишларда кечган. 
Умуман олганда қадимги дунё 
фалсафаси кейинги даврлардаги
фалсафий тафаккур ва маданиятга, 
кишилик жамиятининг ривожланишига 
улкан таъсир кўрсатган.

---