Adabiyotshunoslik

«Boqchasaroy fontani» poemasi va 
Mirtemir ijodi
 1
«Boqchasaroy fontani» poemasi A.S.Pushkinga katta shuh-
rat keltirgani ma’lum. Aslida bu asar, V.M.Jirmunskiyning yo
­
zishicha, J.Bayronning «Korsar» poemasi ta’sirida yozilgan
2
. 
O‘zbek adabiyotida mazkur asarning ijodiy ta’siri Mirtemir-
ning «Suv qizi» poemasining yaratilishiga asos bo‘lgan.
«Boqchasaroy fontani» poemasining «Tatar qo‘shig‘i» qis
­
mida tutqun qiz Maryamning taqdiri hikoya qilinadi. Bu g‘amli 
hikoya asarga epik mazmun baxsh etgan. Natijada qahramon
­
larning tuyg‘u-kechinmalari, o‘y-fikrlari yaxlit syujetni vujud
­
ga keltirgan. Shu jihatlar inobatga olinsa, Pushkin va Mirtemir 
poe malaridagi mushtarakliklar quyidagilarda ko‘zga tashlanadi:
1. 
Har ikki poema ham 
ertak ruhida
yaratilgan. «Boqcha-
saroy fontani»da ertakka xos an’anaviy boshlanma yo‘q. «Suv 
qizi»da esa bunday boshlanma («Qadim chog‘da, dengiz bo‘yi
­
da... Hayot ko‘rgan ekan bitta chol») mavjud. Biroq ikkala poe-
madagi obrazlar xam ertakmonand. Binobarin, Pushkin poe
­
masida podsho Taroy, Zarema, Maryam, Maryamning otasi, 
og‘a; Mirtemirda sulton, chol, uning qizi Orzi, qaroqchi Ali
­
bobo qiyofalarida namoyon bo‘lgan. Bu esa ruhiy-ma’naviy 
jihatdan o‘xshash obrazlarni yuzaga keltirgan.
1 
Қувватова Д. «Боқчасарой фонтани» поэмаси ва Миртемир ижоди.
2 
Жирмунский В.М. Байрон и Пушкин. – Л.: Наука, 1978. – С.116.
2. 
Har ikkala poemada
 
ham 
mehribon otalar va qizlar 
obrazi
yaratilgan. 
«Boqchasaroy fontani»da Maryam tasviri:
Uning yumshoq sevimli nozi,
Tabiati, laziz ovozi.
Yonib turgan moviy ko‘zlari.
Dona-dona shirin so‘zlari
Bir-biridan jozibadordi;
Hammasida ajib kuch bordi
1
.