Adabiyotshunoslik kafedrasi

Tayanch so‘z va iboralar:

“Turkiy xalqlar adabiyoti” fani, “Yaratilish dostoni”. Alp er To‘nga, “Manas”, “Alpomish”, “Go‘ro‘g‘li”,“O‘g‘iznoma”,Turkiy-runik yozuvlar, “Devoni lug‘otit turk”, “Qutadg‘u bilig”, “Hibatul haqoyiq”, folklor, «O‘g‘iznoma», «Go‘ro‘g‘li», Jaloliddin Rumiy, hajviy adabiyoti, tasavvuf adabiyoti, romantizm, realistik adabiyot,publitsistika, dramaturgiya, «Tanzimat adabiyoti», yangi adabiy janrlar.

“Turkiy xalqlar adabiyoti” fanining predmeti va vazifasi.

Mamlakatimizda istiqlol tufayli turk ellari adabiyotini yaxlit o‘rganish imkoniyatiga ega bo‘ldik. Ma’lumki, kelib chiqishi bir – biriga yaqin, qarindosh bo‘lgan xalqlarning tarixi, madaniyati, rivojlanishi bir ildizga borib taqaladi. Bu xalqlarning urf – odatlarida, rasm – rusmlarida, xalq og‘zaki ijodida bir – biriga o‘xshash holatlar juda ko‘p ko‘zga tashlanadi. Albatta, tarixiy taraqqiyot tufayli, keyinroq ayrim farqlar ham vujudga kelgan. Jumladan, biz o‘rganayotgan turk ellari adabiyoti ham xuddi shunday tarixiy taraqqiyotni boshidan kechirgan. XX asr boshlarida ota – bobolari bir bo‘lgan turk qavmlarini birlashtirish, ularning aloqalarini mustahkamlash uchun ko‘p harakatlar bo‘ldi. Lekin bu harakatlar turli reaksion kuchlar tomonidan qarshiliklarga uchradi. Bu kuchlar turkiy xalqlarning o‘rtalariga nizolar solishga harakat qildi, turk qavmlarini birlashishga chorlagan ziyolilarni “panturkistlar”, “ashaddiy millatchilar” deb aybladilar. Jumladan, jadid yozuvchilaridan bo‘lgan Fitrat, Cho‘lpon, Qodiriy singari buyuk ijodkorlarni xuddi shu ayblar bilan yo‘q qildilar. Tarixda «Stalin repressiyasi» deb nomlangan 1937 yildagi qatog‘onning eng og‘ir dahshatlarini turk qavmlari o‘z boshidan o‘tkazdi. Turkiy qavmlarning birlashishiga to‘sqinlik qiladigan juda ko‘p faktorlar mavjud. Bular, birinchidan, mayda millatlarni mustamlaka qilib olish uchun intilayotgan imperialistik davlatlar siyosati bo‘lsa, ikkinchidan, turkiy qavmlarning o‘zidagi ichki ziddiyatlardir. Bular jaholatda qolgan, xudbin, uzoqni ko‘ra bilmaydigan siyosatdonlardir. Ayniqsa, sobiq SHo‘ro hukumati davrida turkiy qavmlarning ko‘pchiligi mustamlaka holatida edi. Hammaga ayonki, mustamlakachi mamlakatlar qardosh xalqlarning birlashishiga doimo to‘sqinlik qilib kelgan. Yurtimiz istiqlolga erishgach, ana shunday to‘siqlar o‘z – o‘zidan yo‘qoldi. Endi bu kelib chiqishi bir – biriga yaqin bo‘lgan xalqlar o‘rtasida tinch – totuvlik, iqtisodiy – siyosiy va madaniy aloqalarni mustahkamlash imkoniyati tug‘ildi.