Adabiyotshunoslik asoslar


nazariyasi  fanining  diqqat  markazida  turadi.  Adabiyot  nazariyasi  badiiy



Download 0,53 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/72
Sana16.01.2022
Hajmi0,53 Mb.
#372137
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   72
Bog'liq
k.qurabvayev. adabiyotshunoslik asoslar

nazariyasi  fanining  diqqat  markazida  turadi.  Adabiyot  nazariyasi  badiiy 

adabiyotning  taraqqiyoti  qonuniyatlarini,  janrlarning  xususiyatlari,  badiiy  til, 

uslub,  she’r  tuzilishi,  syujet  va  kompozitsiya  masalalari,  tipiklashtirish  kabilar 

bilan  bog`liq  holda  o`rganadi.  Bu  jihatdan  adabiyot  nazariyasi  umuman  san’at 

qonuniyatlarini o`z ichiga olgan estetika faniga yaqin turadi. 

 

Adabiyot  nazariyasi  badiiy  asarlarni  tahlil  qilish  va  baholash  me’yorlarini 



belgilab  beradi.  Adabiyot  nazariyasi  ommaning  badiiy  adabiyotni  tushunishi  va  shu 

yo`l bilan kishilar didini o`stirishga xizmat qiladi. 




 

Xo`sh, shunday ekan, adabiyot nazariyasi materialni qaerdan oladi? 

 

Adabiyot nazarayasi o`z xulosalarini chiqarar ekan, avvalo: 



-  konkret  badiiy  asarlarga,  adabiy  jarayonga,  adabiyot  tarixi  materiali  va  ana  shu 

badiiy adabiyotning taraqqiyot jarayoniga suyanadi; 

- o`tmish va hozirning badiiy asarlar, yozuvchilar va adabiyot to`g`risidagi fikrlariga 

suyanadi; 

-      insoniyat  badiiy  dahosining  eng  nodir  namunalariga  suyanadi,  eng  mukammal 

taraqqiy  etgan  adabiyotlarning  tajribasiga  asoslanadi.  Bu  bilan  birga  adabiyot 

nazariyasi  badiiy  adabiyotning  barcha  namunalari,  barcha  xalqlar  adabiyotlari 

yutuqlari tajribasini ham umumlashtirib, o`z qoidalarini boyitadi. 

 

Adabiyot tarixi adabiyotning taraqqiyot yo`llarini o`rgansa, adabiyot nazariyasi 



adabiyotning  taraqqiyot  qonuniyatlarini  o`rganadi.  Adabiyot  tarixi  Alisher  Navoiy 

qachon  yaShagan,  degan  savolga  javob  bersa,  adabiyot  nazariyasi  Navoiy  nima 

uchun  XU  asrda  yaShaganligiga  javob  beradi.  Adabiyot  nazariyasi  adabiy  asarning 

xususiyatini,  ichki  tuzilishini  o`rganadi.  Ichki  mazmunni  adabiyot  tarixi  o`rganadi. 

Adabiyot  nazariyasi  soatsoz  soatni  qanday  qilib  buzib,  tuzatsa,  nazariya  ham  badiiy 

asarni  o`Shanday  tekshiradi.  Fitratnikidan  mukammalroq  «Adabiyot  nazariyasi» 

darsligini 1940 yilda I.Sulton yozgan. O`zbekistonda adabiyot nazariyasi fan sifatida 

1925-1926  yillarda  paydo  bo`ldi.  U  jahon  mutafakkirlarining  adabiyot  nazariyasi 

haqidagi bilimlaridan paydo bo`ldi. Jumladan, Arastu «Poetika» asarini yozdi. Unda 

tragediya  nima,  lirika  nima,  degan  saollarga  javob  berdi.  Gegelp  «Estetika»  (4 

tomlik)  asarini,  XIX  asrda  V.Belinskiy  «Poeziyaning  xil  va  turlarga  bo`linishi» 

haqida yozdi. Bunda u adabiyotni tur va janrlarga ajratadi. 

 Sharq  adabiyotida  nazariy  fikrlar  asosan  X  asrlardan  boshlab  yozilgan. 

Forobiy  «SHe’r  san’ati»,  Beruniy  «Osor  ul-boqiya»  va  «Hindiston»  asarlarida 

adabiyot haqida juda ko`p ma’lumotlar berilgan. Masalan, hindlarning she’r tuzilishi 

haqida  ma’lumot  beriladi.  Alisher  Navoiy  «Mezon  ul-avzon»,  Bobur  «Muxtasar» 

kabi  asarlarida  adabiyot  nazariyasining  ba’zi  bir  masalalari  (aruz,  she’rshunoslik) 

yoritiladi. XX asrgacha, ya’ni Gegelgacha adabiyot nazariyasini o`z ichiga olgan asar 

yozilmagan edi. 

 


Download 0,53 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   72




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish