Adabiyotlar sharhi polimerizatsiya nima?

ADABIYOTLAR SHARHI

1. 
   Polimerizatsiya nima?
   

Polimeraza zanjir reaksiyasi uslubining asosida polimerizatsiya yotadi. Polimerizatsiya (grekchadan-ko’p qismdan iborat degan ma’noni anglatadi) yuqori molekulyar birikmalarni olish jarayoni bo’lib, bunda polimer molekulasi o’suvchi zanjir oxiridagi faol markazga ketma-ketlik asosida past molekulyar birikmalarni ya’ni monomerlarni birikishidan hosil bo’ladi. Polimerizatsiyaning umumiy sxemasini quyidagicha ko’rsatish mumkin: Bu yerda M- monomer;

M*-faol markazni ifodalaydi. Reaksiyada ishtirok etuvchi monomerlar soniga qarab – polimerizatsiya:

• 
  Gomopolimerizatsiya;
  
• 
  Sopolimerizatsiya.
  

Gomopolimerizatsiyada bitta monomer ishtirokida polimerizatsiya hosil bo’ladi. Sopolimerizatsiyada esa ikki va undan ortiq monomerlarning o’zaro birikishidan polimerizatsiya hosil bo’ladi. Faol markaz tabiatiga qarab, polimerizatsiya quyidagi turlarga bo’linadi:

• 
  Radikal polimerizatsiya;
  
• 
  Ionli polimerizatsiya;
  

Radikal polimerizatsiyada faol markazda erkin radikal (makroradikal) bo’ladi. Ionli polimerizatsiyada faol markazni ion egallagan bo’lib, ion juftlari, masalan, anionli polimerizatsiya, kationli polimerizatsiya, koordinatsionli-ionli polimerizatsiya misol bo’ladi. Polimerizatsiyada qisqa bog’lar – C=C, C=O, C=N uchraydi [1].

1-rasm. Gomopolimerizatsiya sxemasi.

2.