Adabiyoti universiteti



Download 0,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet23/49
Sana08.07.2021
Hajmi0,86 Mb.
#112413
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   49
Bog'liq
qisasi rabguziyda kop manoli sozlarning qollanilishi (1)

    Bu sahifa navigatsiya:
  • Zamon
1.  Zamon –vaqt- zamon bergil(66) 

 

                                                           



64

Носириддин Бурхонуддин Рабгузий. Қисаси Рабғузий. 1-китоб..Ёзувчи. – Т.: 1990.  Б-87. 

65

O’zbek tilining izohli lug’ati. Ikkinchi jild. T., “O’zbekiston Milliy ensiklopediyasi”,   2006. B-128. 



 


41 

 

Zamon  so‘zining  yuqorida  anglatadigan  ma’nolarini  ko‘rib  chiqdik.  



“Qisasi  Rabg‘uziy”da  bu  so‘z  hozirgi  ma’nolaridan  tashqari  fursat  ma’nosini 

bildirib, polisemantiklik hosil qilgan.  

“Namrud aydi: “Zamonberg‘il, kengashayin”.Zamon berdi.”

66

 Asardan olingan 



parchani  tahlilga  tortadigan  bo‘lsak,  zamon  so‘zining  vaqt,  fursat  ma’nosida 

qo‘llanganini  ko‘rishimiz  mumkin.  Bu  parcha  Namrud  va  Ibrohim  (a.s.)ning 

dialogidan  olingan  bo‘lib,  unda  Ibrohim  (a.s)  Namrudga  musulmon  bo‘lishga 

chaqiradi.  Yuqoridagi  parcha  esa  Namrudning  Ibrohimga  javobidir.  Ma’lum 

bo‘ladiki,  Namrud  Ibrohimning  taklifini  o‘ylab  ko‘rib,  maslahatlashish  uchun 

undan  biroz  vaqt,  fursat  so‘rayapti.  Fursat,  vaqt  ma’nosini  ifodalash  uchun  esa 

zamon  so‘zidan  foydalanilgan.  Demak,  asarda  zamon  so‘zi  o‘z  ma’nosidan 

tashqari yana boshqa bir tushunchani ifodalashga xizmat qilgan. Ammo zamon bu 

ma’nosi  bilan  omonim  so‘zga  aylanmagan.  Chunki  har  ikkala  leksemada  ham 

“zamon” so‘zi beradigan umumiy tushuncha ifodalangan.  

“Qisasi  Rabg‘uziy”  asarida  eng  ko‘p  polisemiya  hosil  qilgan  so‘z  bu  bosh 

so‘zidir. Bosh so‘zi o‘zbek tilining izohli lug‘atida quyidagicha izohlangan: 

Bosh-I  Tananing  bo‘yindan  yuqorigi,  oldingi(odamda,  hayvonlarda)  qismi; 

kalla. Bosh kosasi. Bosh miya. 

2. Ko‘chma. Aql-hush, miya. Bosh bilan ish qilmoq. 

3. Boshliq, rahbar. Yaxshi yigit-davraning boshi. 

4.  Sifat.Lavozim,  mansab  jihatdan  katta,  yuqori  turuvchi.  Bosh  vrach,  bosh 

agronom.  

5. Ulkan, katta, asosiy. Ozgina yurgach, “Bog‘izog‘on”ning bosh arki oldidan 

chiqdilar. Oybek,Navoiy. 

6. Sft. Eng muhim, asosiy, yetakchi. Bosh masala, bosh sabab.  

7. Sft. Eng oldingi, birinchi. Bosh bola, bosh kelin

8. Ko‘chma. Odam, kishi. Bir boshga bir o‘lim

9. Sanoq sonlar bilan. Chorva hisobida har bir adad jonivor. O‘n bosh ot.  

                                                           

66

 

Носириддин Бурхонуддин Рабгузий. Қисаси Рабғузий. 1-китоб..Ёзувчи. – Т.: 1990. Б-66. 



 


42 

 

10Tirik narsalarning tepa qismi, uchi, cho‘qqisi. Shamol bo‘lmasa daraxtning 



boshi qimirlamaydi.

67

Xullas, lug‘atda bosh so‘zining 20 ta ma’nosi sanab o‘tilgan 

va  izohlangan.  “Qisasi  Rabg‘uziy”da  esa  “bosh”  leksemasining  quyidagi 

ma’nolarda qo‘llanilganini ko‘rishimiz mumkin.  




Download 0,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   ...   49




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish