Adabiyoт uмuмiy o‘rтa тa’liм мakтablarining

E
’tibor bering:
Shoir fikricha, farzandlar ham har xil bo‘ladi. Onaning baxtiga 
sherik bo‘lib, baxtsizligida yolg‘iz tashlab ketadigan farzandlar 
ham topiladi. Vatanning ham go‘zal tabiatini, ko‘rkam bog‘-
rog‘larini xush ko‘radigan, lekin tashvish-g‘amlarini o‘ylamaydigan 
farzandlari yo‘q emas.
Bizlar uchun xizmat qilur barchalari,
Har birlari noz-u ne’mat parchalari.
Sendan tug‘ub, katta bo‘lub, qaytib borub,
Yana senga kiradurmiz bag‘ring yorub.
Onamizsan! Bizni(ng) mushfiq onamizsan!
Javlon urub yashaydurgon xonamizsan!
Seni sotmoq mumkinmidur, o‘zing o‘yla,
Tiling bo‘lsa, hasratlaring tuzuk so‘yla!
Abdulla Avloniy tarjimayi holida aytilganidek, ma’rifatparvar 
adib Turkiston bolalarining ta’lim-tarbiyasi yo‘lida qo‘lidan kelgan 
barcha ishlarni qildi. O‘z mablag‘lari evaziga yangi usul maktablari 
tashkil etish bilan birga, ular uchun ilk darslik va qo‘llanmalar ham 
yozdi. Jumladan, «Ikkinchi muallim» kitobiga kirgan ellikdan ortiq 
nasriy va she’riy hikoyalari bolalarda ilk axloqiy ko‘nikmalarni 
shakllantirishga qaratilgan. Keling, hozir ana shunday hikoyalardan 
ayrimlarini birgalikda o‘qiymiz.

---

200
CHIN DO‘ST
Iki odam bir-biriga do‘st bo‘ldilar chunon,
Bir nafas ayrilmas erdi bir-biridan iki jon. 
Maslahat birla safar qilmoqni aylab ixtiyor, 
Bo‘ldilar sahro tamoshosi uchun bir kun ravon.
Yo‘lda bir daryodan o‘tmak to‘g‘ri keldi do‘stlara,
O‘lturub bir kemaga ketmog‘da erdilar hamon. 
Bir zamon to‘lqun kelub ul kemani qildi xarob, 
Ul iki o‘rtog‘ yiqildilar suv uzra nogahon. 
Suv yuzinda ul zamon ketmakda erdilar oqib, 
Suvchilar keldilar ushlab olg‘ali suvdan amon. 
Ul iki do‘stning birini tutsa, suvchig‘a dedi:
Qo‘y mani, avval borub, do‘stumni qutqar beziyon. 
Suvchi borub ushlasa o‘rtog‘ini,
Ul ham aylar do‘st qutulsun deb fig‘on. 
Ko‘rdingizmi, ey suchuk o‘g‘lonlarim, 
Do‘stlig‘dan bu siza bir doston.