Adabiyot birinchi qism umumiy o'rta ta'lim maktablarining -sinfi uchun darslik-majmua Qayta ishlangan uchinchi nashri O'zbekiston Respublikasi Xalq ta 'limi

Savol va topshiriqlar 
1. G'azal hajmi, vazni, qofiyasi va radifi haqida ma'lumot bering. 
2. G'azalning mavzu jihatidan turini sharhlang. 
3. G'azal baytlarini kimlarga murojaat qilinayotgani asosida tu-
shuntirib bering. 
4. G'azalda qanday undalmalar (murojaatlar) mavjud? 
5. G'azal baytlarini ketma-ketlikka amal qilgan holda sharhlang. 
6. G'azalda tazod san'atining badiiy vazifasi haqida so'zlang. 
7. Xizr timsoli mohiyatida qanday ma'no yashirin? 
8. G'azalni yodlang. 
MUSTAQIL O'QISH UCHUN 
«ETMAS» RADIFLI G'AZAL 
Meni men istagan o'z suhbatig'a arjumand etmas
1
, 
Meni istar kishining suhbatin ko'nglum pisand etmas. 
Ne bahra topqamen andinki, mendin istagay bahra, 
Chu ulkim, bahrae andin tilarmen, bahramand etmas. 
' A r j u m a n d e t m o q - aziz etmoq, hurmat qilmoq, qadrlamoq. 
129 

---

Netay hur-u pari bazminki, qatlim yo hayotimg'a 
Ayon ul zahrchashm aylab
1
, nihon bu no'shxand etmas
2
. 
Kerakmas Oy ila Kun shaklikim, husn-u malohatdin 
Ichim ul chok-chok etmas, tanim bu band-band etmas. 
Kerak o'z chobuki
3
qotilvashi majnunshiorimkim, 
Buzug' ko'nglumdin o'zga yerda javloni samand
4
etmas. 
Ko'ngul uz charx zolidin, firibin yemakim, oxir 
Ajal sarrishtasidin o'zga bo'ynungg'a kamand
5
etmas. 
Ul Oy o'tlug' yuzin ochsa, Navoiy, tegmasin deb ko'z, 
Muhabbat tuxmidin o'zga ul o't uzra sipand
6
etmas. 
«MUVOFIQ KIYDILAR BO'LMISH MAGAR NAVRO'Z 
ILA BAYRAM?..» G'AZALI 
Muvofiq kiydilar, bo'lmish magar Navro'z ila bayram, 
Chaman sarvi yashil xil'at, mening sarvi ravonim ham? 
Chaman sarvi qolib hayron, mening sarvim qilib javlon, 
Aning shaydosi - bir dehqon, munga shaydo - bari olam. 
Chaman sarvi qolib bebar, mening sarvim bo'lub dilbar, 
Ani el aylabon muztar, bu eldin sekretib adham
7
. 
Qo'nub ul sarv uza bulbul, chekib gul shavqidin g'ulg'ul, 
Bu sarv uzra ochilib gul, anga terdin tushub shabnam. 
Qilib ohim sari parvo, bu yon mayl etmading qat'o
8
, 
Sabodin
9
, ey qadi ra'no, bo'lur ham sarv gah-gah xam. 
' Z a h r c h a s h m a y l a m o q - zaharli ko'z bilan qaramoq, xo'mraymoq. 
2
N o ' s h x a n d e t m o q - shiringina kulmoq, kulib boqmoq. 
3
Ch о b u к - chaqqon, tezkor, epchil. 
4
S a m a n d - sarg'il ot, chopqir ot. 
5
K a m a n d - sirtmoq. 
6
S i p a n d - isiriq. 
' A d h a m - qora; bu yerda
 qora ot
ma'nosida kelgan. 
S
Q a t' о - aslo, qat'iyan. 
9
S a b о - yoqimli shamol, Sharqdan esadigan shamol. 

---

Bu bog' ichra may, ey soqiyki, bormen asru mushtoqi, -
Ki anda sarv ham boqiy emas, gul ahli ham mahkam. 
Navoiy, ko'yin et manzil, yuz-u qaddig'a bo'l moyil, -
Ki bog' etmas seni xushdil, gul-u sarv aylamas xurram.