Adabiyot 6 (I qism) 2017. p65

!
«Xalqimiz va millatimizning yaqin o‘tmishidagi
yopiq sahifalarni to‘la ochib berish, shu tarixdan saboq
chiqarib, bugungi va kelajak hayotimizga ongli qarash-
ni shakllantirish, begunoh qurbon bo‘lgan insonlar
xotirasini abadiylashtirish biz uchun ham qarz, ham
farz».
1
Bo‘lajak yozuvchi ham o‘n yashar chog‘larida otasining qo‘r-
quv va xavotir ichida yurgan kunlari guvohi bo‘lgan. Otasi
sho‘ro idoralarida katta-katta lavozimlarda ishlagan, buvalari
Yoqubshayx so‘filik qilgani uchun o‘g‘li urilib tuman moliya
bo‘limiga kichik bir vazifaga tushirib qo‘yilgan. Qatag‘on siyo-
sati avjiga chiqayotgan pallalar. Barcha tahlikada, bir-biridan
gumonsiragan davrlar. Ana shunday kunlarning birida ota hibsga
olinadi. Yozuvchi mazkur manzarani tasvirlar ekan, bir tomonda
dahshatdan haykalday qotib qolgan otasi, dod-faryod solib yig‘-
layotgan opasi, burchakka tiqilishib qo‘rquvdan bir-birining pin-
jiga kirib olgan ukalari holatini ko‘rsatib, qatag‘on davrining
naqadar qo‘rqinchli bir hodisa ekanini o‘quvchi tasavvurida
akslantiradi.
Hikoyada yozuvchi go‘yo yaqin do‘st, qo‘shni bo‘lgan kishi-
larning dushmanga aylanishi, yaxshilik kutmagan odamlardan
insoniy, samimiy munosabat ko‘rganlarini tasvirlab, qaltis, si-
novli holatlarda kishilarning asl mohiyati namoyon bo‘lishini,
kishining sirtiga qarab emas, qilgan ishi, og‘ir vaziyatlarda
o‘zini qanday tuta olganiga qarab baho berish lozimligini uqti-
radi. Bu fikrlar xushsurat yigitcha – shahar komsomol qo‘mitasi
kotibining yozuvchi otasiga qamalgunicha xushomad qilib yurib,
musibatdan so‘ng yovga aylanib, hatto, bolani tahqirlashi,
«Qashqirdan tug‘ilgan qashqircha» deb haqoratlashi parchasida
yaqqol aks etadi. Davr shunday yovuz ediki, hatto, bolani otaga
dushman qilib qo‘yar edi. Sho‘ro zamonida o‘z otasini dushman
sanab, qizil askarlarga tutib bergan Pavlik Morozov degan bola
1