Adabiy tur va janrlar

Dilda hijroningdan o’zga armon yo’q,

Jonimda shu darddan o’zga xirmon yo’q,

Yo’q, yo’q, sabr ham yo’q, dil ham yo’q, jon yo’q!

(A.Navoiy “Devoni Foniy”)

bu dil izhori hozirgina qilinganday, hozirgina sodir bo’lib o’tganday taassurot qoldiradi. Uning qalbingizdagi harorati hali sovumaganday tuyuladi.

3. Hajmi va tashqi ko’rinishi jihatidan.

Lirik asar eng kichik asardir, chunki u bir oniy tuyg’uning birvarakayiga hayajonli tarzdagi ifodasidir. Tashqi ko’rinishi – misralardan, baytlardan iborat, muayyan vaznga solib yozilganidan musiqiy bo’ladi.

Lirika

• 4. Xarakter. Hayot go’yo bir azim daryo bo’lsa, lirika ana shu azim daryoning sekin va sokin joylariga nazar tashlaydi (I.Sulton). Lirik qahramon “shoir shaxsi bilan estetik idealining quymasi” ekan, ular doimo yaxlitlashganda, musiqiylashganda, samimiylashganda doim ta’sirdordir, doim jozibadordir.
• 5. Syujet. Lirik qahramon tarixi (konkret har bir she’rdagi kechinma –obraz tarixi)ning mavjudligi lirikadagi syujetni voqe qiladi. Lirik asar bir oniy kechinmaga suyangani uchun ham undagi syujet eposdagi kabi “voqealar silsilasi” tarzida namoyon bo’lmaydi, balki u oniy – ruhiy harakat tarixi ifodasi tarzida yuzaga chiqadi.
• Lirikada syujet o’ziga xos bo’ladi. O’ziga xoslik – lirikaning subyektivlik mohiyatidan, lirik qahramonning dunyosidan kelib chiqadi va har bir lirik asarda ifodalangan oniy – ruhiy kechinma tarixi – boshlanishi, rivoji, xulosasi bilan o’lchanadi.
• Nodir Jonuzoq to’rtligining birinchi bayti:
•  Bir xabar ilg’adim sahargi yeldin,
• Chiqqanmish qachondir Majnun bu eldin,-
•  degan fikr-xabar berilsa, keyingi baytda:
•  Yo Olloh, nahotki anglamadilar-
• U soyam edi-yu... men endi keldim!