Adabiy manbalar sharxi oziq-ovqat biotexnologiyasida gen injeneriya usuli Gen injeneriyasining ahamiyati

3.2 Transgen mahsulotlardan xom ashyo sifatida foydalanishning zarari
1901-yilda Yapon biologi ipak qurtlarini o‗ldiradigan bakteriyalar turini topdi. Bakteriyalar ―Bacillus thuringiensis‖ deb nomlangan va ko‗p yillar davomida umurtqali hayvonlar uchun havfsiz deb hisoblangan hasharotlar sifatida ishlatilgan. 1980-yillarning o‗rtalarida Belgiya biologlari bakteriyalarning qishloq xo‗jaligida ta'sirini yaxshilashga qaror qilishdi va tamaki DNKsiga Vt oqsilini kiritishdi. O‗simlik o‗zining hasharotlar oqsilini ishlab chiqara boshladi, undan zararkunandalar nobud bo‗ldi. Keyin texnologiya kartoshka va makkajo‗xori uchun qo‗llanildi. To‗satdan, atrof-muhitni muhofaza qilish tashkilotlari, ilgari zararsiz deb hisoblangan oqsilda jiddiy tahdidni ko‗rdilar. Ekologlar pestitsidning o‗ziga emas, balki genetikmodifikatsiya qilish faktiga hujum qila boshladilar va Vt xavfsizligi haqidagi barcha xulosalar hech kimni qiziqtirmadi. Vt geni bo‗yicha munozaralar hali ham davom etmoqda. Masalan, 2010 yilda kanadalik olimlar homilador ayollar va homila qonida Vt-oqsil Cry1Ab ning yuqori miqdorini aniqladilar va buni GDO bilan bog'lashdi, bu esa shov-shuvga sabab bo‗ldi. "Biology Fortified" notijorat tashkilotining veb-sayti ma'lumotlarning rad etilishini e'lon qildi, unga ko‗ra kanadalik biologlar odamlar uchun emas, balki o‗simliklar uchun mo‗ljallangan o‗lchov tizimidan foydalanganlar. Bunday yuqori miqdordagi Vt oqsilini olish uchun bo‗lg‘usi ona, tarkibida bir necha kilogramm makkajo‗xori yeyishi kerak bo‗ladi. Bunday soxtalashtirishlar nafaqat GMO ga qarshi harakatning ishonchliligini, balki umuman zamonaviy ilmiy tadqiqotlarning obyektivligiga bo‗lgan ishonchni ham jiddiy ravishda susaytiradi. Yana bir qiziq fakt: Greenpeace-ga ko‗ra, fermerlar o‗simliklarga sepadigan hasharotlar tarkibidagi "tabiiy" Vt-oqsillar ikki hafta ichida parchalanadi, shuning uchun ularning zarari haqida tashvishlanmaslik kerak. Yana bir bor iste'molchini chalg'itmoqda. Hasharotlarni purkagich shaklida ishlatishda dehqonlar nihoyatda saxiy ekanliklari ma'lum. Tavsiyalar, qoida tariqasida, har 5-7 kunda preparatni qo‗llashga murojaat qilish kerakligini ko‗rsatadi va bu allaqachon tanamizga oqsil kirib borishi uchun yetarlidir. Hech kim dunyo bo‗ylab fermer xo‗jaliklari tomonidan har kuni ishlatiladigan Vt hasharotlarning aniq miqdorini hisobga olmayapti. Bundan tashqari, Vt insektitsidlari, havfsiz tozalangan Cry1Ab oqsiliga ega bo‗lgan GMOl ardan farqli o‗laroq, oziq-ovqat tarkibida ko‗payishi mumkin bo‗lgan jonli bakteriyalarni o‗z ichiga oladi. GMO har tomondan hujumga uchraganligi sababli, biopestitsid sanoati jadal rivojlanmoqda. GMO bo‗lmagan oziq-ovqat mahsulotlarini sotib olayotganda o‗zimizni toksinlarsiz foydali oziq-ovqat olayotgandek his etamiz, aslida zararli moddalarni ko‗proq iste'mol qilishimiz mumkin. Ma'lum bo‗lishicha, GMO tarkibidagi belgilar biz aslida nima iste'mol qilganimizni aniq ko‗rsatib bermaydi, balki faqat havfsizlik xayolini beradi. So‗nggi yigirma yil ichida yuzlab tadqiqotlar o‗tkazildi va genetik jihatdan modifikatsiyalangan tonnalab iste'mol qilindi. Ular orasida nafaqat o‗simliklar, balki baliqlar ham bor: o‗sishni tezlashtirish uchun o‗zgartirilgan losos yoki Aeromonas bakteriyalariga chidamli sazan. Skeptiklarni GMO xavfsizligiga ishontirish uchun hech qanday izlanish etarli bo‗lmaydi. O‗z navbatida, iste'molchilar faqat aql-idrokka ishonishlari va tadqiqotlari gen injeneriyasini himoya qilishda gapiradigan ko‗plab olimlarning xolisligiga ishonishlari mumkin. Biroq, inson tanasi uchun GMO xavfsizligi tashvishga soladigan yagona sabab emas. Yana bir muammo genetik muhandislikning eng keng tarqalgan usullaridan biri - gerbitsidlarga chidamli ekinlarni etishtirishda uchraydi. Ushbu texnologiya keng tarqalgan Amerika Qo‗shma Shtatlarida yetishtiriladiganpaxta va makkajo‗xorining to‗rtdan uch qismi hasharotlarga qarshi qo‗llash uchun genetik jihatdan o‗zgartirilgan va bu o‗simliklarning 85% gacha gerbitsidlarga, xususan glifosatga qarshilik ko‗rsatish uchun o‗zgartirilgan. Aytgancha, glifosat sotish bo‗yicha yetakchilardan biri yuqorida qayd etilgan Monsanto kompaniyasi bo‗lib, u gen muhandisligiga ixtisoslashgan. Hasharotlar zararkunandalariga chidamli GMO kamroq hasharotlar ishlatilishiga olib keladigan bo'lsa, gerbitsidga chidamli bo‗lgan o‗simliklari ushbu moddalardan yanada ko‗proq foydalanishga olib keladi. Dehqonning tushunchasi quyidagicha: Glifosat ekinlarni o‗ldirmagani uchun, iloji boricha saxovat bilan gerbitsid sepish mumkin. "Doza" ko‗paytirilganda, begona o‗tlar ham asta-sekin zararkunandalarga qarshi bag'ri kenglikni rivojlantiradi va tobora ko‗proq moddalar talab qilinadi. Glifosatning xavfsizligi haqidagi bahsmunozaralarga qaramay, aksariyat mutaxassislar bu nisbatan havfsiz ekanligini ta'kidlaydilar. Ammo muhim bilvosita bog'liqlik mavjud: glifosatga begona o‗tlarga chidamliligi fermerlarni boshqa toksikroq gerbitsidlardan foydalanishga majbur qilmoqda. GMO haqida ko‗proq ma'lumotga ega bo‗lsangiz, umumiy tasvir shunchalik murakkab ko‗rinadi. Birinchidan, genetik muhandislik umuman yomon emasligini anglash kerak, ammo keyin siz GMO dan foydalanish umuman baxtli oqibatlarga olib kelmasligi mumkinligini tushunasiz. Pestitsidga qarshi pestitsid, texnologiyaga qarshi texnologiya, tavakkalga qarshi - hamma narsa nisbiy, shuning uchun har bir alohida vaziyatda mumkin bo‗lgan alternativalarni oqilona baholash, yovuzliklarning ozini tanlash va "GMO bo‗lmagan" yorlig'iga ko‗r-ko‗rona ishonmaslik muhimdir. Hozirgi vaqtda oziq-ovqat mahsulotlarini genetik modifikatsiyalashning ko‗plab qiziqarli variantlari mavjud- qurg'oqchilikdan qo‗rqmaydigan makkajo‗xori, tarkibida tarkibida tabiiy toksinlar va soya loviya miqdori kam bo‗lgan kartoshkaga qadar. Ilm-fan yangiliklarini kuzatib, siz olimlarning yanada ulkan loyihalar ustida ish olib borayotganligini bilib olishingiz mumkin: tarkibida kalsiy miqdori yuqori bo‗lgan sabzi, antioksidantli pomidor, gipoallergenli yong'oq, ko‗proq to‗yimli xossaga va makkajo‗xori va hattoki ilgari faqat undan olinadigan sog'lom yog'larni o‗z ichiga olgan o‗simliklar. baliqlar. Umuman olganda, genetik muhandislar juda ko‗p narsalarni taklif qilishadi. Albatta, patent olish tartibi, gerbitsidlardan foydalanish ko‗lami, shuningdek GMO uchun va ularga qarshi ilmiy izlanishlarning xolisligi va xolisligi ustidan jiddiy nazorat talab etiladi. Shubhasiz, muxoliflarning ko‗pchiligi mavjud bo‗lib qoladi va konstruktiv tanqidlar mavjud bo‗lganda, bunday qarshi muvozanat samarali bo‗ladi, masalan, soya hukumati samarali. Ilm-fan doimo rivojlanib bormoqda: yuz yil oldin havfsiz deb hisoblangan narsa endi zararli deb tan olingan va biologiyada hali ham ko‗plab, ko‗r-ko‗rona joylar mavjud, shuning uchun bu masalada uzoq muddatli bashoratqilish juda jasur qaror. Shunga qaramay, hozirgi kunda ham genetik muhandislik tufayli ba'zi oziq-ovqat mahsulotlariga alergiya bilan xayrlashishimiz yoki hayotiy makro va mikroelementlarning yetishmasligini qoplashimiz mumkin, shuning uchun mavjud skeptik qarashlarga qaramay, dunyodagi ko‗plab iste'molchilar allaqachon "Yangi" ovqatga tayyor.