Адабиётлар

 
m-ўлчамли дарахтни бинар кўринишга келтириш 
Ноформал алгоритм: 
1. Дарахтнинг хар бир тугунида катта ўғилга мос четки чап шохидан 
ташқари барча шохлари кесиб ташланади. 
2. Битта ота барча ўғиллари горизонтал чизиқ билан уланади.
3. Хосил қилинган тузилманинг хар бир тугунида катта ўғил мазкур 
тугун пастида турган тугун хисобланади (агар у мавжуд бўлса). 
Алгоритм амаллар кетма-кетлиги қуйида келтирилган. 

---

―Маълумотлар тузилмаси ва алгоритмлар‖ фанидан маърузалар матни.
муаллиф: Б.Б.Акбаралиев 
ѐки 
 
m-ўлчовли дарахтни бинар кўринишга келтириш. 
Дарахтлар устида бажариладиган амаллар 
1. Дарахт кўруви (Обход дерева). 
2. Қисм дарахтни ўчириш. 
3. Қисм дарахт қўйиш. 
Дарахт кўрувини амалга ошириш учун қуйидаги учта процедурани 
бажариш лозим: 
1. Илдизни қайта ишлаш. 
2. Чап тармоқ(шох)ни қайта ишлаш. 
3. Ўнг тармоқ(шох)ни қайта ишлаш. 
Юқоридаги процедура қандай кетма-кетликда амалга оширилишига 
қараб кўрувни учта кўринишга ажратилади. 
1. Юқоридан қуйига. Процедур қуйидаги кетма-кетликда бажарилади
A-B-C.
2.Чапдан ўнг. Процедур қуйидаги кетма-кетликда бажарилади 

---

―Маълумотлар тузилмаси ва алгоритмлар‖ фанидан маърузалар матни.
муаллиф: Б.Б.Акбаралиев 
B-A-C. 
3. Қуйидан юқорига. Процедур қуйидаги кетма-кетликда бажарилади
B-C-A. 
Масалан қуйидаги дарахтда кўрув ўтказайлик. 
Дарахат кўруви тартиби: 
Юқоридан 
пастга: 
A,B,C,D,E,F,G. 
Чапдан ўнга: C,D,B,E,F,A,G. 
Пастдан 
юқорига: 
D,C,F,E,B,G,A. 
Дарахт кўригини рекурсив процедурлари:
1) PROCEDURE pretrave (tree) {юқоридан пастга кўрик} 
IF tree<>nil 
THEN PRINT info (tree) 
pretrave (left (tree)) 
pretrave (right (tree)) 
END IF 
RETURN 
2) PROCEDURE intrave (tree)
IF tree<>nil 
THEN intrave (left (tree)) 
PRINT info (tree) 
intrave (right (tree)) 
END IF 
RETURN 
3) PROCEDURE postrave (tree) 
IF tree<>nil 
THEN postrave (left (tree)) 
postrave (right (tree)) 
PRINT info (tree) 
END IF 
RETURN 
Бинар дарахт бўйича қидирув процедураси 
Мазкур процедуранинг вазифаси шундан иборатки, у берилган калит 
бўйича дарахт тугуни қидирувини амалга оширади. Қидирув операциясининг 

---

―Маълумотлар тузилмаси ва алгоритмлар‖ фанидан маърузалар матни.
муаллиф: Б.Б.Акбаралиев 
давомийлиги дарахт тузилишига боғлиқ бўлади. Ҳақиқатдан, агар элементлар 
дарахтга калит қийматлари ўсиш (камайиш) тартибида келиб тушган бўлса, у 
ҳолда дарахт бир томонга йўналган рўйхат ҳосил қилади (чиқиш даражаси 
бир бўлади, яъни ягона шоҳга эга), масалан: 
Бу ҳолда дарахтда қидирув вақти, бир томонлама йўналтирилган 
рўйхатдаги каби бўлиб, ўртача қараб чиқишлар сони N/2 бўлади. 
Агар дарахт мувозанатланган бўлса, у ҳолда қидирув энг самарали 
натижа беради. Бу ҳолда қидирув 
N
2
log
дан кўп бўлмаган элементларни 
кўриб чиқади. 
Қидирув процедурасини кўриб чиқамиз. search ўзгарувчисига топилган 
бўғин кўрсаткичи ўзлаштирилади: 
p=tree 
WHILE p<>nil DO 
IF key=k (p) 
THEN search=p 
RETURN 
END IF 
IF key<>k (p) 
THEN p=left (p) 
ELSE p=right (p) 
END IF 
END WHILE 
search=nil 
RETURN