Abuzalova M

psixologizm oqimi 
ham paydo bo„ldi. 
Uning asoschisi nemis nazariyotchisi Geyman Shteyntal (1823-1899) 
bo„lib, u tilni sof psixik, ruhiy hodisa sifatida talqin etgan. G.Shteyental 
o„zining “Tilning paydo bo„lishi” (1851), “Grammatika, mantiq va 
psixologiya” (1955), “Falsafa, tarix, psixologiya va ularning o„zaro 
munosabati” (1863), “Psixologiya va tilshunoslikka kirish” (1871) kabi 
asarlarida tilni xalqning, yakka shaxslarning tafakkur quroli, fikr 
ifodalash vositasi sifatida ta‟riflashga urindi. Tilning ijtimoiylik tabiatini 
inobatga olmadi. (G.Shteyntal assotsativ psixologiya nazariyasining 
asoschisi nemis psixologi Iogan Gerbert (1776-1841)ning izdoshi 
sanaladi.) 
Tilga nisbatan diniy, falsafiy qarashlar ham mavjud. Tilning faqat 
nutq bosqichini o„rgangan (formal) yoki tilni nutqiy hodisalar nuqtayi 
nazarida turib baholagan (tavsifiy), tahlillari tildan nutqqa qarab 
yo„nalgan (struktur), tilga shaxs nutqi orqali kirib borish zarur deb 
hisoblaydigan (antroposentrik) tilshunoslik oqimlari ham ma‟lum 
davrlarda faoliyat ko„rsatishgan va faoliyat ko„rsatmoqda. 
Til 
kishilik 
jamiyatidagi 
asosiy 
ijtimoiy 
hodisa 
sifatida 
kommunikativ, ekspressiv va akkumulyativ vazifalarni bajaradi. 

---

21 
“
Kommunikativ
” so„zi rus tilidan olingan lingvistik atama bo„lib, 
“fikr almashuvga oid” degan ma‟noni ifodalaydi. Kishilarning o„zaro 
aloqa-aralashuvda o„z fikr-mulohazalarini, istak-xohishlarini, ichki 
kechinmalarini ifoda etib, bir-birlariga axborot yetkazishlari, ya‟ni 
tilning 
jamiyatda 
aloqa 
vositasi 
funksiyasini 
bajarishi 
uning